Yaşanmış veya yaşanabilecek olayların yazar tarafından okuyucuda heyecan ve zevk uyandıracak şekilde kısaca anlatıldığı edebi metinlere Öykü veya Öykü denmektedir. Olay etrafında şekillenen edebi metinlerden biri olan Öyküler basit bir olay örgüsü üzerine kuruludur ancak genellikle az sayıda insanı bir yerde barındırmakta ve özlü bir anlatım içermektedir. Öykülerin genellikle birkaç sayfadan oluştuğu ve olayların kısa bir açıklamasının olduğu söylenebilmektedir. Çoğu Öykü serim, düğüm ve çözüm içermektedir. Ancak bazı Öyküler (durum Öyküleri) her zaman bu kısımları içermemektedir. Olaylar bir düğüm ile başlatılmakta ve insanlar, zamanlar, yerler hakkında basit bilgiler verilmektedir. Düğüm, olayların, merakın ve heyecanın doruğa ulaştığı yerdir. Çözüm bölümünde, okuyucu gerçekler bittiğinde zihnindeki meraktan kurtulmaktır. Öykü kitapları özellikleri aşağıda listelenmiştir.
Öyküler uzun bir zaman romanın bir parçası olarak kabul edilmiştir. Özellikle Tanzimat döneminin ilk yıllarına kadar bazı olayları anlatan tüm eserlere hikâye denilirken ülkemizde roman kavramı kullanılmaya başlayınca hikâyeye farklı bir tür denilmeye başlanmıştır. Hikâye, romanlarla benzer özelliklere sahip olsa da günümüzde hikâyeler farklı bir edebi tür olarak kabul edilmektedir. Hikâyeciliğin dünya edebiyatındaki ilk örneği sayılan eser, 14. yüzyıldan kalma bir İtalyan yazar Giovanni Boccaccio’nun yazdığı Decameron adlı Öyküdir. Edebiyatımızda ise ilk Öykü kitabı örneği Ahmet Mithat Efendi’nin yazdığı Letaif-i Rivayet kitabıdır.
Olay Öyküleri veya Maupassant tarzı Öyküler, bir romanın küçük bir versiyonu olarak tanımlanabilmektedir. Bu Öykülerin ve olayların merkezinde olay; serim, düğüm ve çözüm bölümleri bulunmaktadır. Olaylar mantıksal uyumlulukla sonuçlanmaktadır. Hikâyenin sonunda olaylar sona erdiği için okuyucunun hayal gücüne ihtiyaç duyulmamaktadır. Olay ve kişiler hakkında yeterli bilgi verilmektedir. Olayların Öyküleri bittiğinde, okuyucunun merak edeceği bir şey kalmamaktadır. Bu Öyküler ayrıca insanlar ve çevre ile ilgili inceleme ve açıklamaları içermektedir. Olay Öyküsinin yaratıcısı ve dünya temsilcisi Fransız yazar Guy de Maupassant'tır. Türk edebiyatında bir olay hikâyesi denilince akla gelen ilk isim Ömer Seyfettin'dir. En iyi Öykü kitaplarından bazıları aşağıda listelenmiştir.
Öykü, kişi, yer ve zaman unsurlarının yaşadığı veya oluşturduğu bir olayı anlatan edebi bir metindir. Öyküler esas olarak gerçekçi peri masallarından esinlenmiştir. Romanlardan farklı olarak, kısa ve anlaşılması kolaydır. Tarihsel gerçekler karmaşık değildir. İnsanlar belirli özelliklerle ayırt edilir. Ayrıca birçok Öykü ve karakter dahil edilmemiştir. Bir romandan daha az kelimeye sahiptir, bu yüzden okuyucuyu yakalaması daha kolaydır. Hikâye, okuyucuya belirli kurallara göre başkalarının başına gelebilecek belirli olayları anlatmaktadır. Bu şekilde okuyucu, diğer insanların yaşamları ve dış dünya hakkında bilgi edinebilmektedir. Ayrıca Öykü okumak çocukların sadece hayal gücünü ve vizyonunu geliştirmekle kalmamakta, aynı zamanda kelime dağarcıklarını da geliştirmektedir. Ayrıca birçok Öykü kitapları yetişkin kişiler için de uygundur. İnsanlar Öykü ve kitap okuyarak farklı bakış açılarına sahip olabilmektedir.
Yaşanmış veya yaşanabilecek bir olayı okuyucuyu memnun edecek şekilde anlatan kısa cümleye "Öykü" denmektedir. Öykü, insan hayatının bir bölümünü, onu yer ve zaman kavramıyla ilişkilendirerek ele almaktadır. Hikâye bir olayı veya bir durumu anlatmaktadır. Olay veya durumun yeri ve saati görüntülenmektedir. Bunlar ilgi çekici Öykülerde sunulmaktadır. Tarihte önce masallar, sonra kısa Öyküler ve ardından "Binbir Gece Masalları" ile karşılaşılmıştır. Rönesans'tan (16. yüzyıl) sonra, Giovanni Boccacio, modern Öykü anlatımının yaratıcısı olmuştur ve Öykü anlatımının ilk örneğini Decameron Öyküleri adlı eserinde göstermiştir. 18. yüzyılda Voltaire, bilgilendirici makaleler üretmiştir. Ayrıca Öyküye insanlık dışı yaratıklar ve olası olmayan olaylar da eklemiştir. Romanla aynı dönemde yazılmaya başlanan Öykü, ancak on dokuzuncu yüzyılda romantik ve gerçekçi akımların yaygınlaşmasıyla belirli bir karaktere bürünmüştür. Alphonse Daudet ve Guy de Maupassant gibi Fransız yazarlar örnekler verilebilmektedir. Ünlü Öykü kitapları şu şekilde listelenebilir:
Öyküde düşünmekten çok heyecanlanmak esastır. Gerçek veya hayali bir olayı kısaca anlatan kitap türlerine Öykü denmektedir. Kurgu ve diğer anlatı türlerinden farklı olarak kısadır, kurgusu basittir, önemli olaylar ve sahneler sırasında genellikle güçlü etkiler üretmekte ve az sayıda karakter içermektedir. Öyküler, olaya dayalı bir metin türüdür. Temel olarak, Öykülerde olaylar vardır ve olaylar genellikle yüzeyseldir. Öyküler genellikle kendi anılarını anlatan insanlar olarak görülmektedir. Kısa bir edebi türdür, bu nedenle bu eserler çok ayrıntılı değildir. Okuyucuya olay veya durumun öncesi ve sonrası ima edilmektedir. Okuyucular, insanlar, olaylar ve durumlar hakkında karar vermek için birkaç kelimeyi ve hayal güçlerini kullanabilmektedir.
Okul öncesi yaş grubuna göre hazırlanan Öykü kitaplarında dikkat edilmesi gereken unsurlar aşağıda listelenmiştir.
Öykü kitapları adları çocukların oldukça dikkatini çekmektedir. Okul öncesi edebiyat kitaplarının temel amacı, çocukların kitapla buluşmalarına yer sağlamak, çocuklara kitap sevgisini aşılamak ve dil becerilerini geliştirmektir. Edebi kitapların bu hedeflere ulaşma derecesi, bir bütün olarak belirli özellikler gösterip göstermediklerine bağlıdır. Bir insanı dış görünüşüne, duygusal evrenine, sosyal çevresine, ahlaki özelliklerine göre yargılanmayacağı gibi kişi hakkında bir kanaat oluşturabilmek için tüm bu özelliklerin birlikte değerlendirilmesi gerekmektedir. Aynı şey edebiyat için de geçerlidir. Nitelikli çocuk kitapları içerik, dil, anlatım, özellikle biçim açısından bir bütündür ve bu parçaların herhangi birindeki herhangi bir engel veya rahatsızlık bütünü etkilemektedir. Öykü masal kitapları okul öncesi çocuklar için oldukça ideal bir seçimdir. 0-6 yaş Öykü kitapları şu şekilde sıralanabilir:
Herkes gibi çocukların da sanatı, özellikle de edebiyatı tüketme hakkı vardır. Bu ihtiyaç, yetişkinlerden farklı olarak eğitimsiz çocuklar için özel literatür ile karşılanmaktadır. Böylece çocuk edebiyatı doğmuştur. Önceleri çocuk edebiyatı ninniler ve tekerlemelerle başlamış, bunu masallar, efsaneler, destanlar, meseller, atasözleri ve deyimler izlemiştir. Sanayi dünyasından edebi kültüre geçiş, çocukların edebi eserleri tüketmesine olanak sağlamıştır. Ancak çocuklar birçok farklı edebi eseri kolayca kullanamamaktadır. Çocukların yaşına, cinsiyetine, ilgi ve ihtiyaçlarına göre edebi eserler sunulmalıdır.
Okula başlayan çocukların okuma alışkanlığı kazanması için kitap okuması son derece önemlidir. Çocuklara kendi karakterine ve zevkine göre, seçimini kendisinin yapmış olduğu kitapların alınması gerekmektedir. Seçilen kitaplarda mesaj kaygısı yer almamalıdır. Çocuğu düşündürmeye iten bir kitap olmalıdır. Kitapların en yakın arkadaşları olduğunu ve değerli olduklarını hissetmeleri gerekmektedir. 7-9 yaş grubuna özel 1. sınıf Öykü kitapları ilk aşama için oldukça idealdir. İlerleyen süreçlerde sınıf atlayan çocukların kitaplarının da buna göre değişmesi gerekmektedir. 2. sınıf Öykü kitapları da öğrenme ve gelişme açısından oldukça önemlidir. Öykü kitapları öğrencilerin okullarda öğrenme sürecine bağlı olarak değişmektedir. İlerleyen süreçlerde 3. Sınıf Öykü kitapları seçimi yapılarak ortaokul öğrenimine geçmeden önce Öykü kitapları ortaokul düzeyine geçecek olan çocuklar için şu şekilde listelenebilir:
Okumayı yeni öğrenen çocuklara özel olarak hazırlanan kitaplar seçilmelidir. Kitap içerisinde çocukların bilmediği ve öğrenmediği kelimeler olmamalıdır. Kitapta iyi karakterlerle beraber kötü karakterler de olmalıdır. Bu yaş aralığında olan çocuklar için özellikle başarılı olabileceği ve seviyesine uygun kitap tercihleri yapılmalıdır. Çocuk kitabı tasarımlarının birçok işlevi vardır. Okurken can sıkıntısına neden olmayacak resimler çizmek, çocuğun estetik duygusunu geliştirmesinin yanı sıra yorumlama yeteneğini de geliştirerek, olayların hızla gelişmesini ve nihayetinde kitap okuma alışkanlığı kazanmasını sağlamaktadır.
Çocuklara kendi karakterine ve zevkine göre seçimini kendisinin yapmış olduğu kitaplar alınması gerekmektedir. Seçilen kitaplarda mesaj kaygısı yer almamalıdır. 5. sınıf Öykü kitapları çocuğu düşündürmeye iten bir kitap olmalıdır. Kitapların en yakın arkadaşları olduğunu ve değerli olduklarını hissetmeleri gerekmektedir. En sevdiği türden diğer kitapları okumaları son derece sağlıklı olacaktır. 6. sınıf Öykü kitapları için seri kitaplar ve sevilen yazarların kitapları satın alınarak okuma yapılması önemlidir. 7. sınıf Öykü kitapları sözlük kullanımını teşvik eden kitaplar. Farklı türdeki kitaplara ve farklı üsluplara öncelik verilmelidir. Öykü kitapları 12 yaş için şu şekilde listelenebilir:
En kaliteli kitapları seçmeye ve okumaya teşvik eden birkaç kriter bulunmaktadır. Bir kitapta Öykünin iyi yazılmış ve iyi tasarlanmış olması eşit derecede önemlidir. Ayrıca bir kitap ne kadar iyi yazılmış ve resmedilmiş olursa olsun, zayıf grafikler ve kullanılan materyaller okumayı olumsuz etkilemektedir. Aynı zamanda kitabın yazarlarının ve eserlerinin tanınmış yayınevleri tarafından bilinmesi ve basılması inandırıcılığı artırmaktadır. Diğer bir kriter ise çocukların evrensel bir bakış açısı kazandırmak, farklı kültür ve değerleri tanımaları için başka kültürlerden eserler okuması ve öğrenmesi gerektiğidir. Bu açıdan Öykü kitapları yazarları tercihi son derece önemlidir. Yazarların kullanmış olduğu dilin çocuk gelişimi açısından olumlu katkı verebilecek şekilde olduğu eserler seçilmelidir.
12-15 yaş grubunda olan çocukların için konunun ilginç, eğlenceli ve ilham verici bir şekilde olması gerekmektedir. Konu yönetimi bilimsel değerlere uygun olmalıdır. Atatürk'ün ilke ve inkılaplarını dikkatle düşünmeyi gerektirecek kitap seçimi yapılmalıdır. Açıklayıcı, ilgi çekici ve uygulanabilir olmaları gerekir. Çocuğa üretken çalışma alışkanlıkları ve üretken karakter kazanması için yardım eden kitaplar seçilmelidir. Medeni, ilişkilere açık, demokrasiyi seven, değişime ve gelişime açık bir insan olmasına yarımcı olacak kitapların seçilmesi son derece önemlidir. Demokratik, barışçıl bir kişilik, bağımsız düşünebilen, üretken ve etkili çalışmayı baz alan kitaplar alınması gerekmektedir. Konuların, insanın yaşamı sevdiği, yaşama bağlılığını güçlendirdiği, dünyanın güzelliklerini yansıttığı, doğayla işbirliği yaptığı ve ona hükmetmek yerine onu koruduğu bir yaklaşımla ele alınması gerekmektedir. Öykü kitapları 15 yaş için şu şekilde sıralanmaktadır:
Çocuklarda okuma sevinci ve alışkanlığı olması gerekmektedir. İyi bir mizah anlayışına ihtiyaç duyulmaktadır. Merhamet, şefkat, korku, nefret, kahramanlık, özveri, yüce ve doğaüstü kavramları doğru ve yerinde kullanma gibi özellikleri abartmadan sağlıklı hassasiyetler geliştirmesi gerekmektedir. Çocuğa öğretilen ana fikir ders olarak verilmemeli, hissedilmelidir. Sonucun okuyucu tarafından çıkarılması önemlidir. Çocuğun güven, sevgi, nezaket, güzellik, cesaret, bağışlayıcılık, sorumluluk ve gerçeklik gibi duyguları geliştirmesine yardımcı olmalıdır. Çocukların toplumun bir parçası olduklarının bilincinde olmaları, kendilerinden soyutlanmamaları, kendilerine ve topluma yabancılaşmamaları sağlanmalıdır. Bu şekilde, çocuk kendisini toplumdan dışlamamaktadır. Birey ve toplum arasında bir denge kurmalıdır. Çocuk sevgisi ve hayvan merakı düşünülerek kahraman Aynı zamanda doğa sevgisini de teşvik edecektir. Sorunlar ciddi / spesifik olarak kabul edilir ya da mizahi, komik, gerçekçi veya gerçeküstü olmaktadır. Bu yaş aralığında olan çocuklar için Öykü kitapları roman düzeyinde olan eserler tercih edilmektedir.
Öykü kitapları lise öğrencileri için son derece önemli kaynaklardır. Okuma alışkanlığının yanı sıra dil becerisini de geliştirmektedir. Öykü kitapları genç isimler için özel olarak hazırlanmaktadır. Kendi zevklerine uygun kitap seçiminin yapılması bu lise öğrencileri adına oldukça önemlidir. Gençlik kitaplarının baş karakteri genellikle genç yaştaki kahramanlardır. Bu Öykülerde gençlikte yaşanan zorluklar kaleme alınmaktadır. Öykü kitaplarının fiyat aralığı belirli kriterlere göre değişmektedir. Aşağıda Öykü kitaplarının fiyatını etkileyen faktörler maddeler halinde listelenmiştir.
Aşağıda Öykü ve masal arasındaki farklar maddeler halinde listelenmiştir.
Aşağıda Öykü ile roman arasındaki farklar maddeler halinde listelenmiştir.
