Yaşar Kemal

Yaşar Kemal Kimdir?

Asıl adı Kemal Sadık Gökçeli olan Yaşar Kemal, Cumhuriyet Dönemi Türk edebiyatının usta isimleri arasında yer almaktadır. Yaşar Kemal, 6 Ekim 1923 yılında Adana’nın Osmaniye ilçesine bağlı bir köy olan Hemite köyünde dünyaya gelmiştir. Yaşar Kemal henüz 4 yaşındayken, evlerinde bakıp büyütmekte oldukları Yusuf adlı bir çocuk, Yaşar Kemal’in babası Sadık Efendi’yi Yaşar Kemal’in gözleri önünde öldürmüştür. Bu olayın yaşatmış olduğu travma sebebiyle 12 yaşına kadar kekeme konuşan Yaşar Kemal, yine küçük bir yaşta geçirdiği talihsiz bir kaza sonucu sağ gözünü kaybetmiştir. Adanalı olduğu için eserlerinde sık sık Adana’yı mekan seçmiş, Adana ve çevresinde geçen olayları konu almıştır. Eserlerini toplumcu gerçekçi bir bakış açısıyla kaleme alan Yaşar Kemal hayatı incelendiğinde henüz ortaokul yıllarında halk edebiyatına duyduğu yoğun ilgi dikkat çekmektedir. 8 yaşındayken köydeki tuhafiyeci bir kadının, müşterilerin borçlarını yazdığını görüp etkilenen Yaşar Kemal yazı yazmaya meraklanmıştır.

Yaşar Kemal Yazarlığa Nasıl Başlamıştır?

Ortaokula giden küçük bir çocukken cesaretini toplayıp yazmaya başladığı folklor derlemeleri ve şiirleri, Adana Halkevi’nin bir yayını olan Görüşler Dergisi’nde yayımlanmaya başlamıştır. Ortaokulun son senesi okulu bırakmak zorunda kalan Yaşar Kemal; amelelik, bekçilik, tarla işçiliği, ırgatlık, öğretmenlik ve memurluk gibi pek çok çeşitli iş sahalarında görev alarak geçimini sağlamaya çalışmıştır. Ülke Dergisi, Millet Dergisi, Kovan Dergisi ve Beşpınar Dergisi gibi çeşitli platformlar üzerinde eserleri yayımlanmaya devam eden Yaşar Kemal; 1951 yılında yaşamını İstanbul’a taşıyarak Cumhuriyet Gazetesi bünyesinde fıkra ve gazete yazarlığı yapmaya başlamıştır. Bu yazarlık sürecinde ‘’Dünyanın En Büyük Çiftliğinde Yedi Gün’’ adlı röportajıyla Gazeteciler Cemiyeti Özel Başarı Armağanı’nı kazanan Yaşar Kemal aynı dönemde şiirlerinin yanı sıra öykü ve romanlarıyla da ilgi görmeye başlamıştır. 1952 yılında okuyucuyla paylaştığı Sarı Sıcak adlı öyküsüyle büyük yankı uyandıran Yaşar Kemal hemen ardından 1955 yılında ilk romanı olan İnce Memed adlı eserini sevenleriyle paylaşmıştır. Usta yazar, bu tarihlerden itibaren 1984 yılında kadar öykü, roman, makale ve röportaj gibi çeşitli yazın türlerinde 33 ayrı kitap yayımlamıştır. Pek çok eseriyle çeşitli kategorilerde ödül almaya layık görülen Yaşar Kemal, dünya çapında tam 29 farklı dilde okuyucularla buluşan eserleriyle, Türkiye’nin gurur verici bir temsilcisi olmayı başarmıştır. Yaşar Kemal 28 Şubat 2015 tarihinde sevenlerine büyük üzüntü getirerek aramızdan ayrılmıştır.

Yaşar Kemal Edebi Kişiliği

Yaşar Kemal adıyla tanınan Kemal Sadık Gökçeli, henüz 8 yaşındayken Adana’da yaşadığı köye gelen bir tuhafiyeci kadının, diğer kadınların borçlarını not almasından etkilenerek, yazma hevesi yaşamış ve Yaşar Kemal edebi kişiliği ortaokul yıllarında şekillenmiştir. Yazar, ‘’Aşık Kemal’’ mahlasıyla halk şiirleri yazmaya başlamıştır. Okul arkadaşı Aşık Macit ile birlikte türküler söyleyip ağıtlar yakan Yaşar Kemal, aşıklarla atışacak seviyede donanımlı hale gelmiş bir çocuk olarak yetişmeye başlamıştır. Deneme ve şiirleri Adana Halkevi’nin bir uzantısı olan Görüşler Dergisi’nde çıkmaya başlayan Yaşar Kemal, farklı farklı işlerde çalışsa da yazmayı hiç bırakmamıştır ve kendisin geliştirmiştir. Eserlerinde özellikle memleketi Adana ve çevresini kaleme alan Yaşar Kemal, Çukurova ve çevresinde yer alan sorunlara, toplumcu ve gerçekçi bir bakış açısıyla yaklaşmıştır. Yaşar Kemal röportaj eserleri, usta yazarın kariyer basamaklarını tırmanışında önemli bir dönüm noktası olarak görülmektedir. Yaşar Kemal’in kaleme aldığı eserlerin başlıca nitelikleri şu şekilde sıralanmıştır:

• Cumhuriyet Dönemi Türk edebiyatı sosyal gerçekçi yazarların öncüleri arasında yer almıştır.
• Tabiata ve köy yaşantısına en yakın duran isimlerden biri olmuştur.
• İçlerinde büyüdüğü yoksul köylü yaşantısını eserlerinde de adeta içlerinden birisiymiş gibi gerçekçi bir gözle aktarmış, samimi bir dille tasvir etmiştir.
• Edebi kariyerine şiirle başlamış olan sanatçı gerek röportaj gerek makale gerekse de öykü ve romanlarıyla adından söz ettirmeyi başarmıştır.
• Yaşar Kemal’in eserleri dünya çapında 29 farklı dile çevrilerek milyonlarca okuyucuya ulaşmıştır.
• Usta yazar eserlerinde; Adana ve çevresini sık sık mekan olarak tercih etmiş ve bu bölgelerde yaşayan köylü kesimin problemlerini dile getirmiştir.
• Çocukluğunda yaşadığı travma sebebiyle kan davası konsepti bariz bir şekilde ön plana çıkan Yaşar Kemal tüm kitapları arasında köyde yaşayan her kesimden insan ve bu insanlar arası çatışmalar sıklıkla gözler önüne serilmiştir.
• Zengin dil dağarcığını, kısa cümleler ve temiz, diri bir anlatımla destekleyen Yaşar Kemal; eserlerinde aynı zamanda halk söyleyişlerine de başvurmuştur.
• Yaşar Kemal’in eserleri genellikle ‘’nehir roman’’ adı verilen üçleme kitaplar şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Yaşar Kemal nehir romanları birbirini takip eden ve tamamlayan eserlerden oluşmaktadır.
• 1955 yılında röportaj alanında bir ödüle layık görülen yazar, eserlerinde de röportaj havasını kendine özgü üslubuyla diri tutmakta ve anlatımı çeşitlendirmektedir.
• Özellikle ayrıntılı ve gerçekçi doğa betimlemeleriyle karşımıza çıkan Yaşar Kemal, geleneksel Türk romancılığı ile modern Batı tekniklerini başarılı bir şekilde sentezleyerek övgü toplamıştır ve toplamaya devam etmektedir.
• Yaşar Kemal’in pek çok romanı sinema veya tiyatroya uyarlanmıştır.
• Yaşar Kemal Sarı Sıcak, usta edebiyat yazarının tek öyküsü olarak karşımıza çıkmaktadır.

Yaşar Kemal’in Kazandığı Ödüller Nelerdir?

Yaşar Kemal şimdiye dek 40 adet ödüle layık görülmüştür. Bu ödüller ile alanındaki tecrübesini ve yetkinliğini kanıtlamıştır. Yaşar Kemal’in aldığı ödüller aşağıda listelenmiştir.

• 1955 Gazeteciler Cemiyeti Başarı Armağanı: ‘’Dünyanın En Büyük Çiftliğinde Yedi Gün’’ adlı röportaj ile
• 1956 Varlık Roman Armağanı: ‘’İnce Memed’’ adlı roman ile
• 1966 İlhan İskender Armağanı: ‘’Teneke’’ ile aynı addan uyarlanan oyun ile
• 1966 Uluslararası Nancy Tiyatro Festivali Birincilik Ödülü: ‘’Uzun Dere’’ adlı oyun ile
• 1974 Madaralı Roman Armağanı: ‘’Demirciler Çarşısı Cinayeti’’ adlı roman ile
• 1977 Fransa Eleştirmenler Sendikası En İyi Yabancı Roman Ödülü: ‘’Yer Demir Gök Bakır’’ adlı roman ile
• 1978 Fransa'da En İyi Yabancı Kitap Ödülü: ‘’Ölmez Otu’’ adlı roman ile ödüller almıştır.

Yaşar Kemal’in Kaleminden Çıkan Eserler Nelerdir?

Yaşar Kemal toplumun gereklerini açığa çıkarmayı hedeflediği birçok romanı kaleme almıştır. Aynı zamanda yazarın röportajları, denemeleri ve edebiyata farklı türlerde katkıları da bulunmaktadır. Aşağıda yazarın kitapları listelenmiştir.

• İnce Memed: Roman şeklinde kaleme alınmıştır. Konusu; Çukurova halkı çaresiz ve geri kalmıştır. Hükümet tepkisizdir. Adaleti sağlama görevi İnce Memed’e düşmüştür. İnce Memed Karakterleri: İnce Memed, Hatçe, Iraz, Döne, Abdi Ağa, Deli Durdu, Topal Ali, Cabbar’dır.
• Yılanı Öldürseler: Babası ölen Hasan’ın annesine tecavüz edilmiştir. Köylüler, zavallı kadını ölmeye zorlamaktadır. Geriye vicdan azabı ve travmalarla Hasan kalmıştır. Ahlaki yapı adı altındaki çöküntüye eleştiri niteliğindedir.
• Çakırcalı Efe: Osmanlı’nın son zamanlarında haksızlığa karşı kendini dağlara vurmuş bir eşkıyanın hayatını anlatmaktadır.
• Sarı Sıcak: Öykü şeklinde kaleme alınmıştır. Eser Anadolu halkının yoksullukla mücadelesini anlatmaktadır.

Yazarın roman türündeki diğer eserleri şöyledir;

• Deniz Küstü: İstanbul’u anlatan romandır.
• Kuşlar da Gitti: İstanbul’da zamanla kaybolan kuşların hikayesi anlatılmaktadır.
• Al Gözlüm Seyreyle Salih: Karadeniz’in küçük bir kasabasında yaşayan Salih isimli on bir yaşındaki çocuğun dünyası anlatılmaktadır.

Röportaj türündeki eserlerin listesi ve konuları şunlardır:

• Çukurova Yana Yana: Çukurova’daki toprak ve insan ilişkisini ele aldığı röportajlarının yer aldığı kitabıdır.
• Allah’ın Askerleri: İstanbul ilinde çevresindeki çocuklar ile yaptığı röportajların anlatıldığı eseridir.
• Bir Bulut Kaynıyor: Yaşanmış ve yaşanan mit ve efsaneler evreninde, Anadolu’yu halkın sorunlarını gazeteci gözünden anlatan eser olarak göze çarpmaktadır.
• Yanan Ormanlarda 50 Gün: 1953-1955 yılları arasında yapılan Anadolu’yu anlatan röportajlardan oluşmaktadır.
• Peribacaları: Van Gölü’nden Çukurova’ya kadar yapılan röportajları kaleme almıştır.

Yaşar Kemal’in Seri Şeklinde Yazdığı Kitapları Nelerdir?

Yaşar Kemal eserleri nehir roman özelliğine sahiptir. Yaşar Kemal aşk romanları temasından ziyade toplumcu gerçekçi temayı tercih etmiştir.  Yazarın seri kitapları aşağıda listelenmiştir;

Dağın Öte Yüzü Serisi

• Orta Direk
• Ölmez Otu
• Yer Demir Gök Bakır, eserlerinden oluşmaktadır.

Bir Ada Hikayesi Serisi

• Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana
• Karıncanın Su İçtiği
• Tanyeri Horozları
• Çıplak Deniz Çıplak Ada, eserlerinden oluşmaktadır.

Akçasazın Ağaları Serisi

• Demirciler Çarşısı Cinayeti
• Yusufçuk Yusuf, eserlerinden oluşmaktadır.

Kimsecik Serisi

• Yağmurcuk Kuşu
• Kale Kapısı
• Kanın Sesi, eserlerinden oluşmaktadır.

Seri Kitapların Konuları Nelerdir?

Yazarın kitap serilerinde yer alan kitaplardaki hikayeler Anadolu’nun farklı yerlerinde geçmektedir. Bu kitapların konuları şöyledir;

• Orta Direk Konusu: Pamuk toplama zamanı Çukurova’ya yetişmeye çalışan bir ailenin başından geçen talihsizlikler anlatılmaktadır. Orta Direk Karakterleri: Koca Halil, Meryemce, İbrahim, Muhtar, Adil Efendi, Delice Bekir, Uzunca Ali’dir.
• Ölmez Otu Konusu: Zorlu yollarla Çukurova’ya inmeye çalışan bir grup köylünün başından geçenler ve mutlu olma çabaları anlatılmaktadır.
• Yer Demir Gök Bakır Konusu: Çukurovalı köylülerin kış gelince yaşadığı zorluklar ve alacaklılarıyla yaşadıkları para sıkıntıları anlatılmaktadır.
• Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana Konusu: Birinci Dünya Savaşı’nın ardından Anadolu insanının çektiği sıkıntılar eserde anlatılmaktadır.
• Karıncanın Su İçtiği Konusu: Sabır teması hakimdir. Kadınlar, savaştan dönmeyen yakınlarını beklemektedir. Sürgünlerin yurtlarına dönmesi anlatılmaktadır.
• Tanyeri Horozları Konusu: Savaş sonrası yaşanan sosyopsikolojik olaylar kaleme alınmıştır.
• Çıplak Deniz Çıplak Ada Konusu: Ege’de bir adada sıfırdan başlanan hayatlar anlatılmıştır.
• Demirciler Çarşısı Cinayeti Konusu: Çukurova’daki feodal kuvvetlerin güç yarışı kaleme alınmıştır.
• Yusufçuk Yusuf Konusu: Yeni yetme ağalar ile eski ağaların çatışması anlatılmıştır.
• Yağmurcuk Kuşu Konusu: Birinci Dünya Savaşı sırasında Van’da yaşayan bir ailenin Adana’ya göç etmesi anlatılmıştır.
• Kale Kapısı Konusu: Cinayet işleyip dağlara kaçan Salman’ın korkusu anlatılmaktadır.
• Kanın Sesi Konusu: Serinin tamamlayıcı kitabı olmaktadır.

Yaşar Kemal’in Eserlerinin Özellikleri Nelerdir?

Başarılı bir gözlem sonucu realist ve objektif bakış açısıyla kağıda aktarılan toplumcu gerçekçi bu eserler, Anadolu halkının çektiği çilelerini okuyuculara aktarırken zaman içinde bozulan ahlaki düzene ve adaleti bozulan teraziye de göndermelerde bulunmaktadır. Yazar okuyucunun dikkatini çekmek için akıcı ve anlaşılır bir dil kullanmaktadır. Yazarın bulunduğu ortam olması sebebiyle, Yaşar Kemal romanları genel itibariyle Çukurova ve çevresinde şekillenmiştir. Bu bölgede yaşayan yerli halkın, köylülerin ve gerek geçici gerekse de kalıcı işçilerin yaşadığı sıkıntılar ele alınmıştır. İşçi-ağa gibi çeşitli alt ve üst seviye farklılıklarına ve çatışmalarına değinen Yaşar Kemal, Adana’nın bir köyünde büyümüş bir yazar olarak olayları adeta köyün içinden bir vatandaşmış gibi şeffaf ve samimi bir dille aktarmayı tercih etmiştir. Yaşar Kemal’in eserlerinde halk söyleyişleri, türküler, deyimler, atasözleri ve ağıtlar sık sık karşımıza çıkmaktadır. Usta yazarın pek çok romanı nehir roman olma özelliğini taşımaktadır. Nehir roman, birbirini takip eden ve tamamlayan en az iki romanın oluşturduğu seriler için kullanılan bir ifadedir. Kaleme aldığı acı gerçekleri aynı zamanda yumuşak duygu ve hayallerle sentezleyen Yaşar Kemal, geleneksel Türk romancılığı ile modern Batı tekniklerini de aynı yetkinlikle birleştirmeyi başarmıştır. Sarı Sıcak adlı eser, Yaşar Kemal’in ilk ve tek öykü kitabı olarak karşımıza çıkmaktadır. Aynı zamanda Yaşar Kemal İnce Memed adlı eser de yazarın ilk kaleme aldığı roman olma özelliğini taşımaktadır. Yaşar Kemal denilince akla başarılı, canlı doğa tasvirleri gelmektedir. Zengin söz dağarcığına sahip Yaşar Kemal, bu dağarcığı en başarılı şekilde kullanmayı başarmıştır. Kendisine özgü bir edebiyat dili geliştirip eserlerini bu dil üzerinden yazmıştır.

Yaşar Kemal’in Etkisinde Kaldığı Akımlar ve Eserlerinde Ele Aldığı Konular Nelerdir?

Yaşar Kemal, eserlerini kaleme alırken toplumcu gerçekçi akımın etkisinde kalmıştır. Toplumun gerçeklerini tüm çıplaklığıyla eserlerinde işlemiştir. Yaşar Kemal kitapları seti tercih edilerek bu başarılı yazarın duygu ve düşüncesine bir adım daha fazla yaklaşmak mümkün olmaktadır. Bu sayede toplumun eserlerde geçen dönemleri hakkında detaylı bilgi sahibi olmak mümkün olmaktadır. Toplumcu gerçekçi akımın özellikleri aşağıda listelenmiştir.

Toplumcu Gerçekçi Akımın Genel Nitelikleri:

• İdeolojik görüşler içermektedir.
• Karmaşık biçimli teknikler kullanılmaktadır. Verilmek istenen mesajı direkt sunulmamakta, okuyucuyu düşünmeye ve sorgulamaya itilmektedir.
• Yaşar Kemal en çok okunan kitapları, okuyucular üzerinde etki yaratmaktadır.
• Hümanist düşünce etrafında şekillenmiştir.
• Halkçılık ve köycülük kavramlarından ayrı düşünülememektedir.
• Realist bir bakış açısı gerektirmektedir.
• Toplum için sanat anlayışından yola çıkarak eserler verilmektedir.
• Toplumdaki bireyler arası sınıf farklarından kaynaklı çatışmaları ve toplumsal sorunları ele almaktadır.
• Olaylar mekan olarak genellikle Çukurova ve çevresinde geçmektedir.
• Çukurova ve çevresinde yaşayan yerli halkın, köylülerin veya hem geçici hem de kalıcı işçilerin yaşadığı sorunlar ele alınmaktadır. Yaşar Kemal, Adana ilinin Hemite adı verilen köyünde yetişmiş bir çocuktur. Eserlerindeki Çukurova simgesinin çokluğu memleketine dayandırılmaktadır. Yaşar Kemal Çukurova kitabı kavramı da bu sebepten dolayı aşina olunur hale gelmektedir.
• Eserlerinde savaş yılları ve sonrasında Anadolu insanının çektiği çileler hakimdir.
• Toplumun bozulan ahlak yapısı sonucu ortaya çıkan travmalar sık sık karşımıza çıkmaktadır.
• Zengin ile fakir, patron ile işçi, ağa ile köylü ve şehirli ile kasabalı gibi çeşitli eşitsizliklere ve adaletsizliklere sebep olabilen ikilemleri incelemekte ve eleştirmektedir.
• Özellikle kan davası öyküleri doğrudan veyahut dolaylı bir şekilde kendisini hissettirmektedir. Yaşar Kemal henüz küçük bir çocukken, babası Yaşar Kemal’in gözlerinin önünde bir cinayete kurban gitmiştir. Usta yazarın eserlerinde sık sık karşımıza çıkan kan davası temasının kaynağı bu olaya dayandırılmaktadır.
• Sanayileşme sonucu verimli toprakların nasıl elden kayıp gittiğini, tarımda makineleşmeyi ve rant düzenini sık sık eleştirmektedir.
• Kahramanların iç dünyaları detaylı bir şekilde tasvir edilmektedir. Yazar okuyucuların kahramanın düşünceleri ile davranışları arasında bağlantı kurmasını istemektedir.
• Sanatlı, şiirsel ve yerel bir dil kullanılmaktadır.
• Eserler, Anadolu’nun tarihi boyunca anlatılagelmiş efsanelerden, halk hikayelerinden ve destanlardan ilham almaktadır.
• Epik anlatımı modern edebiyatla sentezlemeyi başarmıştır.
• Romanlarının bir kısmı ya sinemaya ya tiyatro oyununa ya da her ikisine birden uyarlanmıştır.
• Yaşar Kemal Yılanı Öldürseler adlı eser de hem kan davalarına hem de çöken ahlaki yapıya değinen, yürek burkan bir roman olarak göze çarpmaktadır.