Şinasi 5 Ağustos 1826 yılında İstanbul’da dünyaya gelmiştir. Babası Topçu Yüzbaşı Mehmet Ağa’dır. Osmanlı-Rus savaşında şehit olmuş annesi Şinasi’yi yakınlarının desteği ile büyütmüştür.
İlköğrenimini mahalle Sıbyan Mektebinde okumuştur. Tophane Müşiriyeti Mektubi Kalemi’ne kâtip olarak göreve başlamıştır. Buradaki memur İbrahim Efendiden Farsça ve Arapça öğrenmiştir.
Aynı yerde görevli olan Reşat Beyden Fransızca dersleri almıştır. Çalışkanlığından dolayı memurluk ve hulefalık görevine getirilmiştir.
Burada dil ve edebiyat alandaki çalışmalarını sürdürmüştür. Daha fazla bilgi öğrenmesi adına Paris’e gönderilmiştir.
Paris’te Oryantalist Sacy ailesi ile yakın dostluk kurmuştur. Dil bilimci Littre ile tanıştı. Buradaki yaşamında edindiği bilgiler edebi düşüncelerini de şekillendirmiştir.
Paris ten döndükten sonra Tophane kaleminde çalıştı. Meclis-i Maarif Üyeliğine getirildi. Şinasi’yi himayesine alan Sadrazam Mustafa Reşit paşa görevden ayrılınca üyelikten çıkarıldı. Paşa tekrar Sadrazam olduğunda görevine yeniden döndü.
Şinasi 1860 yılında Agah Efendi işle birlikte Tercüman-ı Ahval gazetesini çıkardı. Devlet işlerini eleştirmesi ve Abdülaziz’e karşı yapılan eylemin düzenleyicilerinden olduğu için Meclis-i Maarif’teki görevinden el çektirildi.
Gazetesini Namık Kemal bırakarak Fransa’ya gitti. Fransa’da sözlük çalışmalarını yaptı. Paris’e gitti ve iki yıl boyunca Fransa Milli Kütüphanesinde araştırmalar yaptı.
İstanbul döndü Matbaa açtı ve eserlerini basmaya başladı. Bu süre içinde beyninde olan tümörden dolayı 13 Eylül 1871 yılında vefat etti.
Şinasi Tanzimat ile başlayan Batılılaşma hareketlerine öncülük etmiştir. Bu aşanda dil ve edebiyat yaşamının gelişmesine katkı sağlamıştır.
Fransız şairlerden çeviriler yapmıştır. Nazım biçimi ile yazdığı şiirleri yeni düşünceler ile bir araya getirmiştir.1860 yılında yazdığı Şair Evlenmesi adlı komedi oyunu Batılı anlamdaki ilk Türkçe oyun olmuştur.
Günümüzde hala büyük bir beğeni taşıyan Şair Evlenmesi döneminde de büyük ses getirmiştir. Gerçek çalışmalarını gazetecilik alanında yapmış olan Şinasi Tasvir-i Efkar düşünce gazetesi ile Türk Basın tarihinde önemli bir aşamayı oluşturmuştur.
Dil üzerindeki çalışmalarından olan Yalınlaşmayı oyun ve edebi eserleri ile destekledi. Batı etkisindeki Türk edebiyatının ve Tanzimat dönemi edebiyatın kurucusudur.
Fransız şiirinin tanınmasına yardımcı olmuştur. İlk yerli tiyatro oyunumuzu yazmıştır. Şiirlerini aruz ölçüsü ile yazmış genellikle didaktik şiirler yazmıştır. Gazete ve edebiyatı halkı bilinçlendirmede önemli bir araç olarak görmüştür.
Şinasi roman ve öykü yazmamıştır. Noktalama işaretlerini kullanan ilk yazardır. Atasözleri üzerinde ilk incelemeyi yapan düşünürdür.
