Halit Ziya Uşaklıgil romancı, siyaset ve devlet adamı. 1866 yılında İstanbul'da dünyaya gelmiştir. Osmanlı devleti dönemlerinde yaşayan bir yazardır. Türk romanının gerçek anlamda batılı bir kimlik kazanmasında önemli katkısı olmuş bir yazardır. İlk büyük Türk romanı olarak kabul görmüş Aşk-ı Memnu’nun yazarıdır.
İstanbul’da yaşamış ve eserlerinde İstanbul esintilerine yer vermiştir. Yaşamının tamamını edebiyat ile ilgilenerek geçirmiştir. Eğitim yaşamına mahalle mektebinde başlamış askeri eğitim almaya başlamıştır. Babasının işlerinin bozulması nedeniyle ailesiyle birlikte İzmir'e taşınmıştır.
Yazar İzmir Rüştiyesi öğrencisiyken ünlü bir avukattan Fransızca dersleri almıştır. Daha sonra Avustralyalı Katolik Rahiplerinin yönettiği Mechitariste Misyoner Okulunda eğitim görmüştür. İzmir Rüştiyesinde ve Osmanlı Bankasında çalışırken İzmir Lisesinde Fransızca ve edebiyat öğretmenliği yapmış ve sonrasında çalıştığı bankada müdüriyet başkatibi olmuştur.
Askerlik mesleğinin mizacı ile uyumsuz olduğunu düşünerek burayı bırakmış Fransızca eğitim veren bir okulda eğitimine devam etmiştir. Bu şekilde Fransız edebiyatını yakından tanımış çeviriler yapmıştır. Geçimini sağlamak için farklı mesleklerle uğraşmıştır. Bankacılık ve edebiyat öğretmenliği yapmıştır.
Meşrutiyetten sonra 1908 yılında Reji İdaresinde komiserliğe yükselmiş ve İstanbul Üniversitesinde Batı Edebiyatı dersleri vermiştir. 1909 yılında İttihad ve Terakki Partisinin önerisiyle Sultan Reşat'ın mabeyn başkatipliğine getirilmiş ve sonrasında Ayan Meclisine üye seçilmesi üzerine görevinden ayrılmıştır. Bir süre sonra Hükümet tarafından Fransa, Almanya ve Romanya'ya görevli olarak gönderilmiştir.
Mütareke yıllarında tekrar ülkeye dönerek Reji dairesinin Meclis Başkanlığını yapmıştır. Cumhuriyetten sonra köşküne çekilerek edebiyat çalışmalarıyla meşgul olmuştur. Yazarın Louis Figuier'nin Tabeeaux de la Nature adlı on ciltlik eserinden kısalttığı fenni makaleleri İstanbul'daki Hazine-yi Evrak dergisinde yayımlanmıştır.
Halit Ziya Uşaklıgil ilk olarak Hizmet gazetesinde eserlerini yayınlamıştır. 1889 yılında gittiği Paris'e yönelik izlenimlerini İstanbul'da Filip Efendinin çıkardığı Vakit Gazetesinde yayımlamıştır. Yazar sadece düz yazı değil şiir ve tiyatro türünde de eserler yazmıştır. Yazı ve şiirlerinde realizm ve sembolizm etkileri görülür.
Servet-i Fünun Osmanlı edebiyatının en önemli isimlerinden biridir. Halit Ziya Uşaklıgil Garbdan Şarka Seyyale-i Edebiye Fransız edebiyatı üzerine değerlendirmesinden oluşmuş bir eseridir. Bu eser Türkçe olarak yayınlanmış Fransız edebiyatı üzerine yazılmış ilk eser unvanını taşımaktadır.
Aşk-ı Mennu yazarın en önemli eserlerinden biridir. Yasak Aşk anlamına gelir. Bu romanında sembolizm akımının örnekleri çok fazla kullanılmıştır. Bu romanı ile edebiyatçılar arasında kendisini kanıtlamıştır.
Mai ve Siyah romantizm akımının baskın olduğu dönemde yazılan bu eserinde realizmin etkileri çok fazla görülür. Ruhsal çözümlemeleri ile okuyucuyu hikayenin içine çekmektedir. Romanlarında sıklıkla Osmanlıca kelimelere yer veren yazarın kitapları günümüzde sadeleştirilerek basılmaktadır.
Cumhuriyetin ilanından sonra bu dönemin yazarları arasında yer almıştır. Eserlerini Latin alfabesi ile yazmaya başlamıştır. Tiyatro, deneme, şiir gezi yazıları gibi pek çok alanda eserler vermiştir. Ünlü yazar 27 Mart 1945 yılında İstanbul Yeşilköy'de hayatını kaybetmiştir.
