Yahudi Kutsal Kitap Yorumcusu Raşi

Rabbi Şlomo Yitshaki (Raşi, ö. 1105), Orta Çağ’ın en etkin Yahudi kutsal kitap yorumcularından biridir. Fransa’nın kuzeyindeki Troyes kentinde 1040 yılında doğan Raşi, hayatını Yahudi dini metinlerini yorumlamaya adamıştır. Tanah ve Talmud’a yazdığı tefsirlerle Raşi, 900 yılı aşkın bir su¨redir Yahudilerin kutsal kitap ve yorum algısını şekillendirmeyi başarmıştır. Yorumları Yahudiliğin hem teorik hem de pratik yönu¨nu¨n anlaşılmasında en sık başvurulan referans kaynakları arasındadır. Bugu¨n elimizdeki standart Talmud edisyonlarında u¨ç temel metin bulunmaktadır: Mişna, Gemara ve Raşi’nin Talmud Şerhi Yazılı Tora’nın (Tanah) açıklaması Şifahi Tora (Talmud) iken; Raşi’nin Şerhi de Şifahi Tora’nın doğru açıklaması olarak göru¨lmu¨ştu¨r. Bunun en temel nedeni ise Raşi’nin tefsirlerinin bu¨yu¨k oranda midraşik literatu¨ru¨nden yapılan alıntılardan oluşmasıdır. Tefsirlerinin dörtte u¨çu¨ midraşik (deraş) olmasına karşın Raşi, literal yorum metodu “peşat”ın önemli temsilcilerinden biri olarak kabul görmektedir. Raşi’nin tefsir metodunu tanımlamak ilk bakışta kolay değildir. Nihayette onun tefsir metodolojisini “deraş”ı “peşat”la uzlaştırması çabası olarak okumak mu¨mku¨ndu¨r. Raşi’nin midraşik karakterli tefsirleri geniş Yahudi kitleleri tarafından kabul görmu¨ş ve yu¨zyıllarca Bet ha-Sefer, Heder ve yeşivalarda temel ders metni olarak okutulmuştur. Sinagoglardaki Haftalık Tevrat Okumaları (Paraşat ha-Şavua) da yine Raşi’nin yorumları eşliğinde icra edilmektedir. Bu çalışma Raşi’nin hayatını, eserlerini ve yorum anlayışıyla teolojik göru¨şlerini ele almaktadır.