Turfanda mı Yoksa Turfa mı?

Tanzimat ve 2. Meşrutiyet döneminin gazeteci ve fikir adamı yönüyle tanınan Mehmet Murat, çıkardığı Mizan gazetesiyle özdeşleşmiş ve hemen bütün kaynaklarda Mizancı Murat adıyla anılmıştır. Turfanda mı yoksa Turfa mı Cezayir`de büyümüş, Fransa`da eğitim görmüş ve tıp eğitimini tamamladıktan sonra devletine hizmet etmek için İstanbul`a gelmiş bir gencin, Mansur`un romanıdır.

İdealist bir genç olan Mansur, yazarın bütün olumlu özellikleri üzerinde topladığı bir karakterdir. Devletine hizmet etmeyi en önemli amaç edinmiştir. Ancak göreve başladığı bir devlet dairesindeki olumsuzlukları görmesi onu hayal kırıklığına uğratır. Buna rağmen hizmet duygusunu kaybetmez. Doktorluktan elde ettiği kazancısı halkın eğitimi için harcar. Romanın sonunda gittiği Manisa`nın bir köyünde okul açarak ideal anlamda eğitimi gerçekleştirir. Aynı şekilde memleketi Cezayir`deki öğrenciler için de bir okul kurdurur. Devlet uğrundaki son görevini de meşhur 93 Harbi`ne katılarak gösterir.