T.C Anayasası

İÇİNDEKİLER
TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI
BAŞLANGIÇ (Değişik: 23/7/1995-4121/1 md.)
BİRİNCİ KISIM
Genel Esaslar
I. Devletin şekli ...................................................................................................... 2
II. Cumhuriyetin nitelikleri ...................................................................................... 2
III. Devletin bütünlüğü, resmî dili, bayrağı, millî marşı ve başkenti ...................... 2
IV. Değiştirilemeyecek hükümler........................................................................... 2
V. Devletin temel amaç ve görevleri ..................................................................... 2
VI. Egemenlik ........................................................................................................ 3
VII. Yasama yetkisi ............................................................................................... 3
VIII. Yürütme yetkisi ve görevi .............................................................................. 3
IX. Yargı yetkisi ..................................................................................................... 3
X. Kanun önünde eşitlik ........................................................................................ 3
XI. Anayasanın bağlayıcılığı ve üstünlüğü ........................................................... 3

İKİNCİ KISIM
Temel Haklar ve Ödevler

BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
I. Temel hak ve hürriyetlerin niteliği .................................................................... 4
II. Temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması ............................................................ 4
III. Temel hak ve hürriyetlerin kötüye kullanılamaması ....................................... 4
IV. Temel hak ve hürriyetlerin kullanılmasının durdurulması ................................ 4
V. Yabancıların durumu ........................................................................................ 5

İKİNCİ BÖLÜM
Kişinin Hakları ve Ödevleri
I. Kişinin dokunulmazlığı, maddî ve manevî varlığı ............................................... 5
II. Zorla çalıştırma yasağı...................................................................................... 5
III. Kişi hürriyeti ve güvenliği ................................................................................. 5
IV. Özel hayatın gizliliği ve korunması .................................................................. 6
A. Özel hayatın gizliliği .......................................................................................... 6
B. Konut dokunulmazlığı ....................................................................................... 7
C. Haberleşme hürriyeti ........................................................................................ 7
V. Yerleşme ve seyahat hürriyeti .......................................................................... 8
VI. Din ve vicdan hürriyeti ..................................................................................... 8
VII. Düşünce ve kanaat hürriyeti ........................................................................... 8
VIII. Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti ........................................................ 8
IX. Bilim ve sanat hürriyeti .................................................................................... 9
X. Basın ve yayımla ilgili hükümler ....................................................................... 9
A. Basın hürriyeti................................................................................................... 9
B. Süreli ve süresiz yayın hakkı .......................................................................... 10
C. Basın araçlarının korunması .......................................................................... 10
D. Kamu tüzelkişilerinin elindeki basın dışı kitle
haberleşme araçlarından yararlanma hakkı .................................................. 11
E. Düzeltme ve cevap hakkı ............................................................................... 11
XI. Toplantı hak ve hürriyetleri ............................................................................ 11
A. Dernek kurma hürriyeti ................................................................................... 11
B. Toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı .............................................. 12
XIII. Hakların korunması ile ilgili hükümler ......................................................... 12
A. Hak arama hürriyeti ........................................................................................ 12
B. Kanunî hâkim güvencesi ................................................................................ 12
C. Suç ve cezalara ilişkin esaslar ....................................................................... 12
XIV. İspat hakkı ................................................................................................... 13
XV. Temel hak ve hürriyetlerin korunması .......................................................... 13

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler
I. Ailenin korunması ve çocuk hakları ................................................................. 13
II. Eğitim ve öğrenim hakkı ve ödevi .................................................................. 14
III. Kamu yararı ................................................................................................... 14
A. Kıyılardan yararlanma .................................................................................... 14
B. Toprak mülkiyeti ............................................................................................. 15
C. Tarım, hayvancılık ve bu üretim dallarında çalışanların korunması ............... 15
D. Kamulaştırma ................................................................................................. 15
E. Devletleştirme ve özelleştirme ........................................................................ 16
IV. Çalışma ve sözleşme hürriyeti....................................................................... 16
V. Çalışma ile ilgili hükümler .............................................................................. 16
A. Çalışma hakkı ve ödevi .................................................................................. 16
B. Çalışma şartları ve dinlenme hakkı ................................................................ 16
C. Sendika kurma hakkı ...................................................................................... 17
D. Sendikal faaliyet ............................................................................................. 17
VI. Toplu iş sözleşmesi, grev hakkı ve lokavt ..................................................... 17
A. Toplu iş sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı ................................................. 17
B. Grev hakkı ve lokavt ....................................................................................... 18
VII. Ücrette adalet sağlanması ............................................................................ 18
VIII. Sağlık, çevre ve konut ................................................................................ 18
A. Sağlık hizmetleri ve çevrenin korunması ........................................................ 18
B. Konut hakkı..................................................................................................... 19
IX. Gençlik ve spor .............................................................................................. 19
A. Gençliğin korunması ....................................................................................... 19
B. Sporun geliştirilmesi ve tahkim ....................................................................... 19
X. Sosyal güvenlik hakları ................................................................................... 19
A. Sosyal güvenlik hakkı ..................................................................................... 19
B. Sosyal güvenlik bakımından özel olarak korunması gerekenler..................... 19
C. Yabancı ülkelerde çalışan Türk vatandaşları ................................................. 20
XI. Tarih, kültür ve tabiat varlıklarının korunması................................................ 20
XII. Sanatın ve sanatçının korunması ................................................................ 20
XIII. Devletin iktisadî ve sosyal ödevlerinin sınırları ............................................ 20

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Siyasî Haklar ve Ödevler
I. Türk vatandaşlığı ............................................................................................. 20
II. Seçme, seçilme ve siyasî faaliyette bulunma hakları...................................... 21
III. Siyasî partilerle ilgili hükümler........................................................................ 21
A. Parti kurma, partilere girme ve partilerden ayrılma ......................................... 21
B. Siyasî partilerin uyacakları esaslar ................................................................. 22
IV. Kamu hizmetlerine girme hakkı .................................................................... 23
A. Hizmete girme ............................................................................................... 23
B. Mal bildirimi .................................................................................................... 23
V. Vatan hizmeti .................................................................................................. 23
VI. Vergi ödevi .................................................................................................... 23
VII. Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı ........................ 24

ÜÇÜNCÜ KISIM
Cumhuriyetin Temel Organları

BİRİNCİ BÖLÜM
Yasama
I. Türkiye Büyük Millet Meclisi ............................................................................ 24
A. Kuruluşu ......................................................................................................... 24
B. Milletvekili seçilme yeterliliği ........................................................................... 25
C. Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanının seçim dönemi ................ 25
D. Seçimlerin geriye bırakılması ve ara seçimler ................................................ 25
E. Seçimlerin genel yönetim ve denetimi ............................................................ 26
F. Üyelikle ilgili hükümler .................................................................................... 26
1. Milletin temsili ............................................................................................ 26
2. Andiçme ..................................................................................................... 26
3. Üyelikle bağdaşmayan işler ....................................................................... 27
4. Yasama dokunulmazlığı ............................................................................ 27
5. Milletvekilliğinin düşmesi ............................................................................ 28
6. İptal istemi .................................................................................................. 28
7. Ödenek ve yolluklar ................................................................................... 28
II. Türkiye Büyük Millet Meclisinin görev ve yetkileri ........................................... 29
A. Genel olarak ................................................................................................... 29
B. Kanunların teklif edilmesi ve görüşülmesi ...................................................... 29
C. Kanunların Cumhurbaşkanınca yayımlanması............................................... 29
D. Milletlerarası andlaşmaları uygun bulma ........................................................ 29
E. Kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi verme ..................................... 30
F. Savaş hali ilânı ve silahlı kuvvet kullanılmasına izin verme ............................ 30
III. Türkiye Büyük Millet Meclisinin faaliyetleri ile ilgili hükümler ......................... 30
A. Toplanma ve tatil ............................................................................................ 30
B. Başkanlık Divanı ............................................................................................. 31
C. İçtüzük, siyasî parti grupları ve kolluk işleri .................................................... 31
D. Toplantı ve karar yeter sayısı ......................................................................... 31
E. Görüşmelerin açıklığı ve yayımlanması.......................................................... 32
IV. Türkiye Büyük Millet Meclisinin bilgi edinme ve denetim yolları .................... 32
B. Gensoru .......................................................................................................... 32
C. Meclis soruşturması ....................................................................................... 32

İKİNCİ BÖLÜM
Yürütme
I. Cumhurbaşkanı................................................................................................ 33
A. Adaylık ve seçimi ............................................................................................ 33
B. Seçimi ............................................................................................................. 33
C. Andiçmesi ...................................................................................................... 33
D. Görev ve yetkileri ........................................................................................... 34
E. Cumhurbaşkanının cezai sorumluluğu ........................................................... 35
F. Cumhurbaşkanı yardımcıları, Cumhurbaşkanına vekâlet ve bakanlar ........... 36
G. Cumhurbaşkanı Genel Sekreterliği ................................................................ 37
H. Devlet Denetleme Kurulu ............................................................................... 37
II. Bakanlar Kurulu .............................................................................................. 37
A. Kuruluş ........................................................................................................... 37
B. Göreve başlama ve güvenoyu ........................................................................ 37
C. Görev sırasında güvenoyu ........................................................................... 38
D. Görev ve siyasî sorumluluk ........................................................................... 38
E. Bakanlıkların kurulması ve bakanlar .............................................................. 38
F. Seçimlerde geçici Bakanlar Kurulu ................................................................ 38
G. Tüzükler ......................................................................................................... 38
H. Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanı seçimlerinin yenilenmesi .... 38
İ. Millî Savunma .................................................................................................. 38
1. Başkomutanlık ve Genelkurmay Başkanlığı .............................................. 38
2. Millî Güvenlik Kurulu .................................................................................. 39
III. Olağanüstü hal yönetimi ................................................................................ 39
2. Şiddet olaylarının yaygınlaşması ve kamu düzeninin ciddî şekilde bozulması
sebepleriyle olağanüstü hal ilânı ........................................................................... 40
3. Olağanüstü hallerle ilgili düzenleme .......................................................... 40
B. Sıkıyönetim, seferberlik ve savaş hali ............................................................ 40
IV. İdare .............................................................................................................. 40
A. İdarenin esasları ............................................................................................ 40
1. İdarenin bütünlüğü ve kamu tüzelkişiliği .................................................... 40
2. Yönetmelikler ............................................................................................. 41
B. Yargı yolu ....................................................................................................... 41
C. İdarenin kuruluşu ............................................................................................ 41
1. Merkezî idare ............................................................................................. 41
2. Mahallî idareler ......................................................................................... 42
D. Kamu hizmeti görevlileriyle ilgili hükümler ...................................................... 42
1. Genel ilkeler ............................................................................................... 42
2. Görev ve sorumlulukları, disiplin kovuşturulmasında güvence .................. 43
E. Yükseköğretim kurumları ve üst kuruluşları .................................................. 43
1. Yükseköğretim kurumları .......................................................................... 43
2. Yükseköğretim üst kuruluşları ................................................................... 44
3. Yükseköğretim kurumlarından özel hükümlere tâbi olanlar ....................... 44
F. Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, radyo ve televizyon kuruluşları ve kamuyla
ilişkili haber ajansları .................................................................................................. 44
G. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu ................................................... 45
İ. Diyanet İşleri Başkanlığı .................................................................................. 46
J. Kanunsuz emir ................................................................................................ 46

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Yargı
I. Genel hükümler................................................................................................ 47
A. Mahkemelerin bağımsızlığı ............................................................................ 47
B. Hâkimlik ve savcılık teminatı ......................................................................... 47
C. Hâkimlik ve savcılık mesleği........................................................................... 47
D. Duruşmaların açık ve kararların gerekçeli olması .......................................... 48
E. Mahkemelerin kuruluşu .................................................................................. 48
F. Devlet Güvenlik Mahkemeleri ......................................................................... 48
G. Adalet hizmetlerinin denetimi ......................................................................... 48
H. Askerî yargı .................................................................................................... 49
II. Yüksek mahkemeler ....................................................................................... 49
A. Anayasa Mahkemesi ...................................................................................... 49
1. Kuruluşu .................................................................................................... 49
2. Üyelerin görev süresi ve üyeliğin sona ermesi .......................................... 50
3. Görev ve yetkileri ...................................................................................... 50
4. Çalışma ve yargılama usulü ...................................................................... 51
5. İptal davası ................................................................................................ 52
6. Dava açma süresi ...................................................................................... 52
7. Anayasaya aykırılığın diğer mahkemelerde ileri sürülmesi ........................ 52
8. Anayasa Mahkemesinin kararları ............................................................. 52
B. Yargıtay .......................................................................................................... 53
C. Danıştay ......................................................................................................... 53
D. Askerî Yargıtay .............................................................................................. 54
E. Askerî Yüksek İdare Mahkemesi .................................................................... 54
F. Uyuşmazlık Mahkemesi .................................................................................. 54
III. Hâkimler ve Savcılar Kurulu........................................................................... 54
IV. Sayıştay ......................................................................................................... 56

DÖRDÜNCÜ KISIM
Malî ve Ekonomik Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM ................................................................................................ 57
Malî Hükümler .................................................................................................... 57
I. Bütçe ............................................................................................................... 57
A. Bütçe ve kesinhesap ...................................................................................... 57
B. Bütçenin görüşülmesi ..................................................................................... 58
C. Bütçelerde değişiklik yapılabilme esasları ..................................................... 58
D. Kesinhesap..................................................................................................... 58
E. Kamu iktisadî teşebbüslerinin denetimi ......................................................... 58

İKİNCİ BÖLÜM
Ekonomik Hükümler
I. Planlama; Ekonomik ve Sosyal Konsey........................................................... 58
II. Piyasaların denetimi ve dış ticaretin düzenlenmesi ........................................ 59
III. Tabiî servetlerin ve kaynakların aranması ve işletilmesi ................................ 59
IV. Ormanlar ve orman köylüsü .......................................................................... 59
A. Ormanların korunması ve geliştirilmesi .......................................................... 59
B. Orman köylüsünün korunması........................................................................ 60
V. Kooperatifçiliğin geliştirilmesi.......................................................................... 60
VI. Tüketiciler ile esnaf ve sanatkârların korunması ......................................... 60
A. Tüketicilerin korunması .................................................................................. 60
B. Esnaf ve sanatkârların korunması .................................................................. 60

BEŞİNCİ KISIM
Çeşitli Hükümler
I. İnkılâp kanunlarının korunması ........................................................................ 60

ALTINCI KISIM
Geçici Hükümler

YEDİNCİ KISIM
Son Hükümler
I. Anayasanın değiştirilmesi, seçimlere ve halkoylamasına katılma ................... 70
II. Başlangıç ve kenar başlıklar .......................................................................... 71
III. Anayasanın yürürlüğe girmesi ....................................................................... 71

TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASINA
İŞLENEMEYEN GEÇİCİ MADDELER ............................................72
ANAYASA HUKUKU SORU - CEVAP .......................................... 79
ANTRENMAN .............................................................................. 115