Tasavvufi Mektuplar

18. asırda İstanbul da Eminönü civarında yaşayan İbrahim Hâs (ö. 1782) döneminin eli kalem tutan önemli Halvetî/Şa`bânî sûfi müelliflerinden birisidir, İbrahim Hâs`ın, hemen tamamı tasavvufî özellikle Halvetiyye tarihî, felsefesi ve edebiyatıyla ilgili olan eserleri içinde bulunan ve şu ana kadar değerlendirilmeyen bir eseri de, Mektuplarıdır. Bu eserde müellifin beş adet tasavvufi mektubu bulunmaktadır.

Şeyh`ül-Ekber i aratmayacak kadar derin bîr tasavvuf kültürüyle kaleme alınan bu mektuplarda İbrahim Hâs, özellikle şu konulara temas etmektedir: Müşâhede-i dîdâr; İnsanın kendisine ve Hakk`ın iline yol bulması: Yoldaki tehlikeler; Koyun sûretinde olan kurtlar; Terk-i kevneyn, Terk-i meram; Terk ile pâk olmak; Deryayı müşahede; İkilik küfürdür; Menzil-i ahadiyyet, Sırr-ı Şerîat, Sırr-t Muhammed in keşfi; Rûh-ı izafî nedir; Hakîkat-i evliyaullah, Hazret-i Muhammedi bilmek; Eşyânın zuhuru ve hakikati nedir; Tecellînin zuhuru nasıldır; İnsân-ı kâmil sırrı ne demektir; Makâm-ı cem`de, makâm-ı farkta ve âlem-i âmâda olan ahadiyyet ne demektir; Maksat, âlem-i âmâdaki ahadiyyettir; Keşf-i ma`nevînin zâil olması ve İstiğrak; Tıfl-ı ma`necinin keşfi; Berzah makamları; Fakr-ı tâmme; Fenâ-yı şelase ve bekayı selase; Âlem-i nâsüt ve lâhût nedir; Cüz ve küllün hakikati; Kurbiyyet ne demektir; râdet ve mürid; Esmanın inşânda zuhûru; Akıl, ilâhî fehmden hâriçtir; Hudûd-ı Hudâ, sırları saklamayı gerektirir.