Tarihi Gerçekler Işığında Dersim’den Ders Almak

Bu çalışma;

Dersim konusu Alevilik sorunu mudur? Yoksa Alevilikle doğrudan ilintili olmayan etnik bir konu mudur?
Dersim harekâtı, bir ayaklanma sonucu mudur?
Dersim olaylarının günümüz ayrılıkçı girişimleri ile benzerlikleri nelerdir?
Dersim harekâtında Atatürk`ün etkinliği nedir?
gibi soruların, tarafsız bir yaklaşımla ve belgelere dayanılarak yanıtlanması, konunun özenle incelenip, geçmişte yaşanılanlardan günümüz ve gelecek için kimi derslerin çıkarılıp deneyimlerin kazanılmasına yardım amacıyla yapılmıştır.

Osmanlı yönetimi Mondros Mütarekesi`ni kabul etmekle, hem Osmanlı`nın sonunu getirmiş hem de Sevr Antlaşması dayatması ile karşı karşıya kalarak, emperyalist güçler tarafından Anadolu`nun bölüşülmesine zemin hazırlamıştır. Bu bağlamda, Anadolu`nun paylaşılması yanında Ermenistan ve Kürt devletlerinin kurulmasını da kurgulayan egemen güçler, etnik ayrımcılığı kışkırtmışlardır.

İngiliz Yüksek Komiseri Amiral Calthorpe`un 9 Temmuz 1919 ve 21 Temmuz 1919 tarihlerinde hazırlayıp Londra`ya gönderdiği rapordan: "Binbaşı Noel, Abdülkadir ve Bedirhanoğulları ile görüştü. Abdülkadir satın alındığı takdirde güçlük çıkaramaz. Binbaşı Noel, Kürt şefleriyle görüş birliğine varırsa, bundan büyük yararlar sağlayacağını söylüyor. (...) Kürtler henüz Mustafa Kemal`e karşı ayaklanmadı. Noel bunu başarabileceğinden emin."

İngiliz Yüksek Komiserliğinin görevlisi Hohnel`in Sir Tilly`e gönderdiği 21 Temmuz 1919 tarihli rapordan: "Türkleri zayıflatmak maksadıyla, Kürtleri Türklerden dikkatli ve temkinli bir şekilde kopartmanın iyi bir fikir olduğu..."

İngilizlerin İstanbul`daki Yüksek Komiser Yardımcısı Amiral Webb`in, Dışişleri Bakanı Lord Curzon`a 19 Ağustos 1919 günü gönderdiği rapordan: "Amerika, Trabzon ve Erzurum`u içine alan Ermenistan`ı himaye edecek; geri kalan dört il ise Kürt devleti olarak İngilizlerin himayesine bırakılıyor."

İngiliz ajanı Kindston`un 28 Kasım 1919 tarihli raporundan: "Kürtlere ne kadar inanmasak da onları kullanmamız çıkarımız gereğidir."