İran’da Devlet, Toplum ve Siyaset

Demokrasiye geçiş teorisyenleri, demokrasi dalgasından söz ederken; bu sürecin temel nedenini, demokrasinin küresel çapta özellikle de belli bazı coğrafî-kültürel bölgeler düzeyinde yayılmasına dayandırmaktadırlar. Genel olarak bu teori, uluslararası sistem yapısını özellikle küreselleşme çağında demokrasiye geçişin temel etkeni olarak değerlendirmektedir. Küreselleşme süreçleri ve uluslararası sistemin yapısı, küresel medenî toplum, insan hakları dernekleri, azınlık haklarının korunması vb. eğilimlerde, otokratik ve oligarşik düzenlerden demokrasiye geçişte etkin olan doğal unsurlardır. Ancak söz konusu teori, farklı ülkelerin iç gelişmeler ve değişimleri, siyasî ve sınıfsal mücâdeleleri göz önünde bulundurmaz. Oysa demokratikleşme, küresel ve uluslararası etkenler, uygun iç koşullar ile uyum içerisinde değilse, etkili olamaz. Dolayısıyla, bazı rejimlerin bölgesel ve küresel düzeyde gelişen demokrasiye karşı direndiklerini göz ardı etmemek gerekir. Demokrasinin gelişmesi için uygun iç koşullar sağlanmadan, bölgesel veya küresel baskılar yetersiz kalacaktır. İran siyaset sosyolojisinin en önemli otoritelerinden birsi olan Hüseyin Beşiriye, hem İran siyasetinin önde gelen reformcularının hocası hem de reformist kanadın fikir babalarından birsi olmasıyla dikkat çeken bir isim.