Hukuku Siyasiye-i Osmaniye Dersleri

*...Bu kitap bulunduğu tozlu raftan çok basit bir nedenle indirilmiştir: Yirminci yüzyıl başlarında İstanbul Hukuk Mektebi’nde (Darülfunun Mektebi Hukuk) kamu hukuku dersinin nasıl anlatıldığını, hangi konular üzerinde durulduğunu göstermek için.

Kitabın üslûbunu ya da ders anlatımını eleştirmek mümkündür, ancak o zaman derslerin nasıl ele alındığı, ne amaç güdüldüğü günümüze kadar ulaşabilen takrir metinlerinden çıkarılabildiği halde, günümüzde hukuk ders anlatıcılarının ciddi bir gözlem ve denetime tâbi tutulduğu söylenemez, ders anlatılarının pek azı yayımlanabilmektedir. Her ne kadar bazı okullarımızda Amerikan esintisi olarak öğrenci tepkisi ölçülmekle birlikte, gerçek anlamda özdenetim yapılmamaktadır. Belli bir ders kitabı izleniyor olsa da dersin işleniş biçimi her defasında bir sözlü icra olarak izleyenlerin anlık hafızalarından geçip kaybolmaktadır.

Bu nedenle Müderris Said Bey’in anlatımının önemli bir veri olduğunda kuşku yoktur. Başka bir anlatımla tür yayınların asıl işlevi hukuk öğreti tarihi için malzeme teminidir. Ders kitapları öğreti tarihi açısından incelenmeli, hangi fikirlerin dönemler itibariyle nasıl sunulduğu gözlemlenerek sonuç çıkarılmalıdır.
Hukuku Siyasiye-i Osmaniye Dersleri, Abdülhamit döneminde gazeteci, yazar çevirmen ve hukuk müderrisi Kemalpaşazade Sait Bey tarafından yazılmıştır. Şurâ-yı Devlet Tanzimat Dairesi Başkanı da olan Sait Bey aynı zamanda Mektebi Hukuk ve Mektebi Mülkiye’de hukuku siyasiye adını verdiği kamu hukuku okutmuştur.

Kamu hukukunun o zaman anayasa hukuku yerine geçtiğini hatırlatmakta yarar vardır. Dolayısıyla bu kitaba ilk anayasa hukuku ders kitaplarından biri gözüyle bakmak mümkündür.*