Fundamentalist Yahudiler

Yahudi tarihi incelemeleri, genellikle Yahudilerin maruz kaldıkları dış kaynaklı dinî ve siyasî baskı, şiddet ve kıyımlar tarihi temeline dayanır. Yahudi yaşamını ve dinini tehdit eden Asur, Babil ve Roma sürgünleri, Doğu Avrupa’da, İspanya’da ve son olarak Almanya’da görülen şiddet ve katliamlar ile modern dönem aydınlanma ve sekülerleşmesinin yol açtığı bozulma veya asimilasyon, Yahudilik araştırmalarında köşe taşlarıdır. Buna karşın Yahudilerin kendi içindeki politik çekişmeler, dinî ayrılık ve bölünmeler ile mezhep kavgaları çoğunlukla göz ardı edilmiştir. Hıristiyan ve hatta İslam tarihi çalışmalarında öne çıkartılan din eksenli muhalefet ve hizipleşmeler, Yahudi tarihi söz konusu olduğunda büyük oranda görmezden gelinmiştir. İşte bu çalışmada, modern Yahudi tarihindeki en büyük dinî çatışma ve bölünmelerden birisi, belki de en büyüğü konu edilmiştir: Hasidiler ve Mitnagedler.

Bu iki grubu araştırma konusu olarak seçmemizin birçok sebebi vardır. Bunlardan birisi, ülkemizde Doğu Avrupa Yahudiliğinin çok fazla bilinmemesi ve bu konuda yapılmış Türkçe bilimsel çalışmaların oldukça yetersiz oluğudur. İkincisi, günümüz Yahudileri arasındaki etnik, dinî ve kültürel farklılıkların doğru okunabilmesinin ancak geçmişteki Hasidi ve Mitnaged mücadelenin bilinmesiyle doğru orantılı oluğundandır. Fundamentalist Yahudiler büyük oranda Hasidiler ve Mitnagedler’den oluşmaktadır. Bu grupların ideolojisinin anlaşılması da ancak kökenlerinin bilinmesiyle mümkündür. Dahası bu dönemde Sabatay Sevi’yle başlayıp Jacob Frank ile devam eden Mesihî hareketlere yöneliğin büyük oranda Hasidi hareketin merkezi Polonya olu?u da konunun önemini artırmaktadır.