Eylül

7 Haziran 1900 - 14 Mart 1901 tarihleri arasında Servet-i Fünûn dergisinde tefrika edilen Eylül, Türk romanının köşe başlarından birini oluşturur. Halid Ziya, bu eserin ve sanatkârının edebiyat tarihinde adını yazdırması için yeterli kıymete sahip olduğunu şu sözlerle ifade eder: “(…) Bence Eylül tek başına bir muharririn namını edebiyat tarihine silinemeyecek surette nakşetmek için kâfidir.” Psikolojik tasvirlerin bir romandaki başarılı ilk örneği olarak kabul edilen Eylül, döneminin sanatkârlarının takdir ve övgülerini kazanmış, günümüze kadar beğeniyle okunagelmiştir. 

Mehmet Rauf hayattayken 1317 (1901), 1331 (1915) ve (1925) yıllarında olmak üzere eserin Osmanlı Türkçesiyle üç kez basımı yapılmıştır. Gerek sanatkârlar gerekse akademisyenler için çeşitli yönlerden esin kaynağı olan roman harf inkılabından sonra pek çok yayınevi tarafından da yayımlanmıştır
Elinizdeki çalışma, sanatkârın 1901 yılında yapılan Osmanlı Türkçesiyle ilk baskısını merkeze alarak zaman içerisinde sanatkârın diliçi çeviri olarak adlandırılan dil değişimlerini gözler önüne sermeyi amaçlamaktadır. Eserin kitaplaşmadan önce Servet-i Fünûn dergisindeki tefrikası ile 1925 yılındaki son baskısı, 1901 baskısıyla karşılaştırılmış ve bu süreçteki kelime, cümle ve hatta paragraf düzeyindeki değişimler dipnotlarla gösterilmiştir. Metnin orijinal yapısının titiz bir şekilde korunduğu çalışma, Eylül romanının yayımlanmasından 123 yıl sonra yapılan ilk tenkitli metnidir.