Dönmeler Sabatayistler Tarihi

Toplumların ve milletlerin tarihinde; yüzyıllar sonrabile insanların ilgisini çeken ve bilim adamlarının çalışmalarına konu olan önemli olaylar vardır. *Dönmelik / Sabataycılık* konusu da bunlardan birisidir. Bu konu; Dinler Tarihi’ninen paradoksal/ en karmaşık bir konusudur.

Geçmişten günümüze ulaşan yaklaşımlar ışığında Dönmelik / Sabataycılık konusu; Türk Milleti’nin 300 yıldanberi devam edip gelen bir gerçeği olduğu gibi günümüzün de bir gerçeğidir. Dinler Tarihi’nin *özel* konularından olan Dönmelik/ Sabatayistlik heralanı, tarihin her kesimini ilgilendirmektedir. Bundan dolayı Dönmelik/Sabataycılık gibi hassas konulara, *komplo teorileri*, *düşmanlık* veya *tarafgirlik* bakışları ile yaklaşmak doğru/isabetli sonuçlara ulaşmayı engelleyebilmektedir. Bu gibi konularda; bilgi ve birikim yanında, ilkeli olmak, kâr ve zarar hesabı yapmak, ilim-akıl- sağduyu üçgeninde yaklaşmak, *bizimolmuş insanlar*ın çeşitliniyetlere alet edilmesine ve istismar konusu yapılmasına fırsat vermeyecek yaklaşımlar sergilemek önem taşımaktadır.

Sabatay Sevi’nin prensiplerine bağlı olmayı ve o idealiyaşatmayı - hertürlü şartlar içerisinde- gaye edinenleri de diğerlerindenayırmak gerekmektedir. Çünkü bazı kimselerce son yıllarda Sabatayizm veya Sabataycılık gündeme getirilmiş; kendisininSabataycı bir aileden geldiğini belirtip *ikili kimlik* taşımaktan kurtulmak, Musevi olaraknüfusa kaydedilmek için mahkemeye başvuranlar ve Musevi olarak kabul edilmesiyönünde karar alanlarda olmuştur. Bu durumda olan Dönmeler/ Sabatayistlerde;sistemlerinin temelini büyük ölçüde Yahudilik felsefesi üzerine kurmuşolmaları, Müslüman görünmekle beraber kalben Yahudiliğe ve/veya SabataySevi’nin ilkelerine bağlı kalarak *özel bir dinî kimlik* oluşturmaları, *iki kimlikli* varlıklarını üçyüzyıldan fazla birsüredir bozulmadan devam ettirmeleri sebebi ile *Sabataycılık/Dönmelik* veya *Sabatayizm* adı altında bir *eklektik dinî anlayış* olarak değerlendirilmektedir.

Sabatay Sevi’nin önerdiği inanç esaslarını, ilkelerini veuygulamalarını benimseyip yaşatanlar; Yahudilerden de Müslümanlardan da ayrıbir grup oluşturmuş ve Sabatayistler / Dönmeler olarak bilinmişlerdir. Bu özellikleri dolayısıyla söz konusu grubu konu edinen bu çalışmaya *Dönmeler / Sabatayistler Tarihi* adının verilmesi uygun görülmüştür.Çünkü *Dönmelik/Sabatayistlik*hadisesi /olayı, bu çalışmada, ideolojik bakışın ve komplo teorilerinin dışında, tarihî gelişimi içinde, bilimsel bir bakış açısıyla ve kronolojik olarak ele alınmıştır.