Doğu’da Batı’da İrrasyonel Düşüncenin Boyutları

Bütün ideali bir Türk felsefesi oluşturmak olan değerli felsefeci Selahaddin Halilov, böyle bir felsefenin koordinatlarını ortaya koymanın gayreti içindedir. Gönül Bünyadzade de bu projenin dinamik düşünürlerindendir. Bünyadzade bu eserinde, daha önce S. Halilov’un Doğu’dan Batı’ya Felsefe Köprüsü adlı kitabında kullandığı metodla Batılı mistik filozoflar ile bizim büyük sufî düşünürleri mukayese etmekte, irrasyonel düşüncenin boyutlarını tespit etmeğe çalışmaktadır. İrrasyonel düşünce akıl-ötesi bir düşüncedir; bir iç tecrübe ile, murakabe yahut sezgi ile ulaşılan bir düşünce terkibidir. Aklın enstrüman olarak kullanıldığı bu düşünce tarzında asıl yükü taşıyan kalptir. Pascal, "Kalbin öyle sebepleri, öyle halleri vardır ki akıl bunları kavramaktan âcizdir." der. Haklıdır, kalbin dilini bilmeyen hakikate ulaşamaz. Bu eserde kalbin dili tahlil edilmektedir. Gönül Bünyadzade, Doğu ve Batı tefekkürünün filozof ve mistik düşünürlerini daha çok "iç tecrübe" diyebileceğimiz "irrasyonel düşünce" açısından incelemekte, onların can içinde "Can"a ulaşmak üzere -Sîmurg misali- nasıl Kaf Dağının ardına yöneldiklerini ve nihayet böyle bir iç tecrübenin bilgi değerini anlatmaktadır.