Çocuk Gelişimi Nedir?

Çocuk gelişimi çalışması, çocuğun büyüme süreci hakkında bilgi vermektedir. Çocuk gelişim kitapları ise bu süreci yansıtmaktadır. İyi yazılmış hikayeler, belirli yaştaki bir çocuk için kategorilere uyan karakterler sunmaktadır. Bu karakterler gerçekçidir ve çocuk okuyucularla ilişki kurması üzerine kurgulanmaktadır. Ünlü pedagog Erik Erikson, çocukluğu pskikososyal gelişimin beş aşamasına ayırmıştır. Doğumdan 18 aya kadar olan ilk aşamada çocuk güven arayışına girmektedir. Bu aşamada çocuklar, ailesine karşı güven geliştirilmelidir. Dolayısıyla çocuk 18 aylık olana kadar gelişen sürece hitap eden kitaplar güven gelişimini temel almaktadır. İkinci aşama, şüpheye karşı özerklik aşamasıdır. Bu aşama 18 aydan üç yıla kadar sürmektedir. Bu aşamada çocuklar bağımsızlarını keşfetmeye ve neler yapabileceklerine dair şüphelerin üstesinden gelmeye başlamaktadır. Bu yaş grubu için yetenekli karakterlere sahip yaratıcı kitaplar önerilmektedir. Bu modelde üçüncü aşama, inisiyatife karşı suçluluk aşamasıdır. 3 ile 6 yaş arasındaki döneme hitap etmektedir. Çocuklar bu yaşlarda başarı ve hata kavramlarını anlamaya başlamaktadır. Kendilerini ve başkalarını daha iyi anlamaya ve kabul etmeye yardımcı olan hikayeler bu yaş grubu için ideal olmaktadır. Son aşama ise bir çocuğun ergenliğe ulaştığındaki rol karışıklığı aşamasıdır. Bu yaştaki çocuklar hem kültürel hem de sosyal olarak kendi kimlikleriyle mücadele etmektedir. Ergenlikteki çocuklar için kendileri gibi karakterler olan, açık ve dürüst kitaplar uygun olmaktadır.

Çocuk Gelişim Kitaplarının Özellikleri Nelerdir?

Çocuk kitaplarının çocuk gelişimine katkısı oldukça önemli olmaktadır. Her ebeveyn bebeğinin, çocuğunun zekâ gelişimini ön planda tutmak istemektedir. Bebeklerde ve çocuklarda zekâ gelişimini etkileyen en önemli unsur hayal gücü olarak göz çarpmaktadır. Gelişmiş hayal gücü, çocukların gelecekte daha başarılı bir birey olmalarına yardımcı olmaktadır. Çocuk gelişim kitapları, çocukların hayal gücünün ortaya çıkması için iyi kaynaklardır. Bu yardımcılar çocukların gelişimine katkısı büyük olan çocuk kitaplarıdır. Çocuk kitapları çocukların hayal gücünü son derece geliştirecek dikkat çekici unsurlarla hazırlanmaktadır. Henüz yazılı edebiyatın bulunmadığı zamanlarda da insanlar sözlü bir şekilde çocuklarına ve bebeklerine hikayeler anlatmıştır. Bu hikayelerde genellikle fantastik ögeler dev, cadı gibi kahramanlardan oluşmuştur. Bu şekilde fantastik ögeler ile oluşturulan maceracı hikayeler, çocukları daha cesaretli olmaları için teşvik etmektedir. Çocuk gelişimine katkı sağlayan kitapların basımı 19. yüzyılın başlarına dayanmaktadır.

• 20. yüzyılın başlarında ve sonlarına doğru bu kitap türleri giderek gelişmiştir. Bu da çocukların gelişimine oldukça büyük katkı sağlamıştır. Çocuk gelişim kitapları bilim kurgu, macera, fantastik ve en önemlisi öğretici kitaplara kadar geniş bir yelpazede sunulmaktadır. Çok çeşitli yazarların yazdığı farklı türler ile çocukların gelişimi için son derece fayda sağlayan kitapların başında maceracı kitap türleri gelmektedir. Maceracı kitap türleri çocuklardaki merakı artırarak her şeyi sorgulamalarını ve her konuda bilgi sahibi olmalarını sağlamaktadır. Bebekler için üretilen bol görselli kitaplar ise bebeklerin zekâ gelişimi ve birçok şeyi erkenden öğrenmesi için son derece yararlı kitaplardır. Çocuk gelişimi ile ilgili kitaplar çocukların dilini ve dinleme yeteneklerini geliştirmekte, çocuğun çevresindeki nesneleri tanımasını sağlamaktadır. Aynı zamanda merak uyandıran onların yeni tecrübeler elde etmesine, okuma yazma ve anlama becerisini güçlendirmesine yardımcı olmaktadır. İleride alacağı eğitime, ailesiyle ve arkadaşlarıyla güçlü iletişimine katkı sağlamaktadır.

Hangi Yaş Grubuna Hangi Çocuk Gelişim Kitabı Seçilmelidir?

Küçük yaştaki çocukların okunulan kitapları anlamayacağı için küçük yaştaki çocuklara kitap okunmaz gibi bir algı vardır. Bu algı oldukça yanlıştır. Çocukların gelişimi için kitap okunması her yaş için farklı önem arz etmektedir. İsviçreli psikolog Jean Piaget çocukları yaşlara ayırmış ve bu yaşlara göre kitapların seçilmesine katkı sağlamıştır. Piaget’e göre yaş grupları ve seçilmesi gereken kitaplar aşağıda listelenmiştir.

• 2 yaşına kadar olan çocuklar benmerkezcidir. Çocuklar bu dönemde yalnızca duyuları aracılığıyla şu anda deneyimlerini anlamaktadır. Bu yaştaki çocuklar için dokunsal, ritmik ve sesli kitaplar iyi seçenekler olarak öne çıkmaktadır.
• 2 ile 7 yaş arasındaki çocuklar özümseme, uyum sağlama gibi genellemeleri anlamamasına rağmen mantık geliştirmeye başlamaktadır. Bu aşamada çocuklar soyut kavramları anlamamaktadır. Ancak renkler, şekiller ve boyutlar gibi temel kavramları anlamaktadır. Bu yaşta zevk alınan hikayeler, hayvanların konuştuğu veya hareketli makineleri, renkli nesneleri anlatan kitaplar olabilmektedir.
• 7 ile 11 yaş arası somut işlemler dönemidir. Bu aşamada çocuklar temel mantığı, zaman ve mekân ilişkilerini, çevredeki insanları ve insanların toplumdaki rollerini anlayabilmektedir. Aynı zamanda zaman ve mekân kavramlarını çözebilmektedir. Bu aşamadaki çocuklar için bazı tarihi hikayelerin yanı sıra aile ve arkadaş ilişkileri hakkında daha karmaşık olan kitaplar seçilebilmektedir.

Yaşa göre seçilen gelişim kitapları çocuğunuzun tanıdığı nesneleri kitapta görerek eşleştirmesine ve zekâ gelişimine katkı sağlamaktadır. Sonuç olarak çocuklar için çocuk zekâ gelişim kitapları çocuğun her yaşında farklı katkılar sağlamaktadır. Çok küçük yaşlardan itibaren hem gelişimi için hem de okuma alışkanlığı kazandırmak için önemli faydalar arasındadır.

Çocuk Gelişim Kitapları Neden Okunmalıdır?

Kitap okuyan çocukların ve yetişkinlerin hayal gücü yetenekleri gelişmektedir. Öngörülü davranan, zihinsel düzeyleri artarak ilerleyen, konsantrasyonları yüksek, iletişim becerileri gelişmiş bireylerin yetiştirilmesi okuma alışkanlığıyla doğrudan bağlantılıdır. Küçük yaşlardan itibaren okuma alışkanlığı kazanan çocuklar, ileriki yaşlarında karşılaştıkları problemleri daha kolay çözebilmektedir. Çıkarılan dersler ileride düşülecek hata payını da azaltmaktadır. Ayrıca çok kitap okuyan çocukların yeni diller öğrenmesi okumayan kişilere göre daha kolay olmaktadır. Kelime dağarcığının gelişmesinin yeni dil öğrenmede etkisi büyük olmaktadır. Çünkü kitaplar yeni kelimeler ve söz kalıpları içermektedir. Kişisel gelişim için en etkin kitaplar olan çocuk gelişim kitapları eğitimin temel basamağı olmaktadır. Bilgiyle tanışan çocukların ilgisi ne kadar çok çekilirse öğrenme kapasiteleri de o derece artmaktadır.

Geçmişten bugüne kadar çocukların kitap okurken ve dinlerken sakin oldukları gözle görülen bir gerçektir. Çok küçük yaşlardan itibaren çocuklara kitap okuma alışkanlığını kazandıran aileler, çocukların kitap okuma sürecinde sıkılmadığını ve keyifli vakit geçirdiğini gözlemleyebilmektedir. Küçük yaşlarda kitaplarla tanışan çocuklar, karşısındakiyle daha rahat ilişki kurabilmektedir. Bu deneyimle onlar, karşısındakini dinlemeyi ve anlamayı öğrenmektedir. Çocuklar anne ve babayı evde rol model almaktadır. Ebeveynlerin düzenli olarak kitap okumaları, çocukları örnek bir davranışı oluşturmaktadır. Çocuğun kitabın faydalarına ikna olması gelişimi açısından önemlidir. Aynı zamanda kitap okuyan ebeveynler de hayata çocuğun bakış açısıyla yaklaşabilmektedir. Böylece çocukları anlamak ve empati kurmak daha kolay bir hale gelmektedir. Beynin okuyarak güçlendiği gerçeği sebebiyle her yaşta kitap okumak güven verici bir ilişkinin kurulmasında ve pozitif düşünce üzerinde etkilidir. Kitap okumanın faydaları aşağıda listelenmiştir.

• Okul çağına gelene kadar çocuklara kazandırılan kitap alışkanlığı çocukların okul hayatında daha başarılı olmasına katkı sağlamaktadır.
• Kazandırılan kitap okuma alışkanlığı, çocukların kelime dağarcığını da geliştirmektedir.
• Okumayı öğrenmemiş çocuklara okuyacağınız kitaplar, çocukların dinleme becerilerini geliştirmektedir ve okul hayatında öğretmenlerini dikkatleri başka yöne dağılmadan dinlemelerine yardımcı olmaktadır. Dinleme yeteneği gelişmiş olan çocuklarda konsantrasyon ve disiplin artmaktadır.
• Çocuklar, ebeveynlerinin konuştuğu kelimeleri tekrar ederek konuşmaya başlamaktadır. Dolayısıyla çocuk gelişimi ile ilgili kitaplardaki kelimeleri öğrenmeye de yatkındır. Okunan kitaplardan cümlelerin nasıl kurulacağını öğrenmektedir. Bu sayede okul çağına gelmeden dil bilgisine yatkın olmaktadır. Cümlelerin nasıl kurulacağını öğrenince ve dil bilgisine yatkın olunca temel konuşma becerileri geliştirmektedir.
• Çocuk gelişimi için ebeveynler tarafından okunan resimli kitaplarla çocuklar resimlerin ve de kelimelerin farklı şeyler olduğunu öğrenmektedir. Kavramları daha kolay netleştirebilmektedir.
• Nesneler arasında neden sonuç ilişkisi kuran çocukların anlama becerileri ve etrafındaki soyut kavramları anlamaları da gelişecektir. Merak duygusu gelişen çocuklarda ise soru sorma kabiliyeti artacaktır. Soru soran çocuklarda da gelişim hızlı ve sağlıklı olmaktadır.
• Çocuklar kitaplardan yeni deneyimleri öğrenebilmektedir. Çocuk gelişim kitapları onların ilk defa karşılaşacağı nesnelerden korkmasını engelleyebilmektedir.

Çocukların Gelişimi İçin Kitap Alırken Dikkat Etmeniz Gerekenler

Her yaş için ayrı olarak hazırlanmış kitaplar satışa sunulmaktadır. Uygun olan kitapları seçebilmek, çocuğun beyin nöronlarının gelişimi ve sinir sisteminin doğru çalışması üzerinde etkin rol oynamaktadır. Etki seviyesi yüksek, çocuğun bulunduğu çağa uygun kitaplar bireyin merak duygusunu geliştirmekte ve kelime dağarcığını güçlendirmektedir. Çocukların gelişimi için kitap alırken dikkat edilmesi gerekenler aşağıda listelenmiştir:

• İlk olarak dikkate alınması gereken nokta, çocuğun yaşına uygun olup olmadığıdır. Yaşa uygun kitaplar çocuklar için en yararlısı olacaktır. Yaşa uygun olmayan kitaplar, çocukların okurken veya dinlerken sıkılmasına yol açacaktır. Bu sıkılma sonucunda ise çocukta kitap okuma alışkanlığı ile birlikte konsantrasyon, dinleme ve anlama yeteneği azalacaktır. Bu sebeple mutlaka yaş grubuna uygun çocuk gelişimi ve eğitimi kitapları tercih edilmelidir.
• Her çocuğun farklı ilgi alanları vardır. Bu sebeple her ebeveyn çocuklarının ilgi alanlarını bilmeli ve ilgi alanlarına göre kitap tercihi yapmalıdır. Bu durum ise çocukların kitap okurken zevk almasını ve alışkanlık kazanmasına yardımcı olarak dikkat edilmesi gereken en önemli noktadır.
• Çocuk gelişimi ve eğitimi kitapları daha çok kurgusal olmakla beraber eğitici de olmalıdır. Kurgusu yüksek olan kitaplar çocuklarda merak uyandırarak dinleme gücünü arttırmaktadır. Yalnızca öğretici olan kitaplar da çocukların sıkılmasına yol açacaktır.
• Çocuklar daha küçüklüklerinden itibaren sizin konuşmalarınız ve okuduğunuz kitaplar ile konuşmaya başlamaktadır. Bu sebeple alacağınız kitapların dil bilgisinin doğru olması ve cümlelerin kolayca anlaşılabilir olması son derece önemlidir. Çocuk zekâ gelişimi kitaplarının içerdikleri kelimelere de dikkat edilmelidir.
• Gelişim kitaplarının içerdiği kahramanlar da önem taşımaktadır. Kahramanlar çocukların psikolojilerini, tavır ve davranışlarını kötü yönde etkilemeyecek şekilde tasarlanmış olmalıdır.
• Kitaplar çocuklar üzerinde iyi bir izlenim bırakmalıdır. Çocuklara gelişimi için yalnızca eğlenceli kitaplardan ziyade ders alabileceği öğretici kitaplarda okutulmalıdır.

Ebeveynler İçin En Doğru Gelişim Kitapları Nelerdir?

Çocuk gelişim kitapları arasında, çocukların yeni karakterler keşfetmesine uygun olarak hazırlandığı gibi ebeveynlere çocukların büyüme sürecini de anlatan kitaplarda bulunmaktadır. Bu kitaplar hangi yaş grubuna nasıl davranılması gerektiğini anlatmaktadır. Bu sayede yetişkinler çocuk gelişimi hakkındaki eksik bilgilerini tamamlamaktadır. Kitaplar kişilerin gelişimi açısından geleceğe yön veren en önemli rehberlerden biridir. Bilgi birikimini yükselten ebeveynlerin çocuklarına yaklaşımlarının doğru ve etkili olması o çocuğundan ileride bilinçli bir birey olmasına yardımcı olmaktadır. Aynı zamanda ebeveynlerin çocukları daha iyi anlaması için iyi bir araç olarak öne çıkmaktadır. Aşağıda ebeveynlerin tavsiye alabileceği kitaplar listelenmiştir.

• Anne Baba Lütfen Beni Anla - Joanna Faber, Julie King: Anne Baba Lütfen Beni Anla kitabı çocukların ve ailelerin daha kolay iletişim kurabilmesi ve birbirlerini anlamaları için ele alınmış bir kitaptır. Birbirlerini anlayan aileler de ise çocuklardaki sorunlar kolay çözümlenmektedir. Bu sebeple sorunlar hemen ortadan kalkabilmektedir. Kitap, son derece zor olan iletişim eksikliği sürecinden çok daha kolay bir şekilde çıkılmasına yardımcı olmaktadır.
• Kişilik Gelişiminde Cezasız Eğitim - Adem Güneş bu kitabında cezaların ve ödüllerin yanlış bir metot olduğundan bahsetmektedir. Çocuğun yaptığı bir hatada çocuğu cezalandırmanın gelecekte psikolojik sorunlar ortaya çıkaracağını ve gelişimde ilerlemenin yanı sıra gerileme dahi olacağını anlatmaktadır. Ceza alan bir çocukta oluşacak travmalar da ele alınmaktadır.
• Kardeş Kardeş Geçinen Çocuklar Yetiştirmek - Hatice Kübra Tongar’ın kitabında kardeşler arasında oluşan anlaşmazlıklara ve bunların nedenlerine yer verilmektedir. Yazar kardeşini kıskanan çocuklara nasıl yaklaşılması gerektiğinden ve bu kıskançlığın önüne nasıl geçileceğinden bahsetmektedir.
• Çocukluğa Geçiş Sorunlarına Mucize Çözümler - Tracy Hogg, Melinda Blau’nun hazırladığı kitap bebeklikten çocukluğa geçerken çocukların emzik, tuvalet ve uyku gibi sorunlarını aşmalarında yardımcı olacak bilgiler bulundurmaktadır. Bu kitap içerisinde ayrıca diğer annelerin de tecrübeleri aktarılmaktadır.
• Bütün-Beyinli Çocuk - Psikiyatrist olan Daniel J. Siegel ve Tina Payne Bryson tarafından yazılan kitap, çocukları ve bebekleri anlamakta zorlanan tecrübesiz aileler için ve çocuklar için iyi bir yaşam rehberidir.
• Çocuğunuza Kulak Verin – Bu kitapta bebeklikten çocukluğa, çocukluktan ergenliğe geçiş zamanlarında yaşanan sorunları hafife indirgemenin yolları yer almaktadır. Aletha Solter bu kitabında çocukların bu geçiş dönemlerinde etrafına karşı daha saldırgan tavırlar sergilediğini, kardeşlerini ve arkadaşlarını kıskanmaya başladığını bilimsel nedenleriyle anlatmaktadır.
• Anne Beynim Aç - Çocukların yalnızca mecazen aç olmayacağına aynı zamanda beynin de aç olup aklın doyması gerektiğine dikkat çekilmektedır. Bahar Eriş tarafından kaleme alınan bu kitapta çözümcül öneriler yer almaktadır.
• Geliştiren Anne-Baba - Doğan Cüceloğlu bu kitabında çocuklardaki problemin yalnızca ailenin kendi çocuğuna ait değil her ailede olabilecek problemler olduğunu konu edinmiştir. Korku kalıplarını yıkmayı amaçlamıştır. Geçmişte ve günümüzde aynı problemlerin yaşandığını öne çıkarmak açısından ise geçmiş zamanlardaki ailelerden ve çocuklardan örnekler vermiştir.
• Doğumdan İtibaren Montessori - Paula Polk Lillard ve Lynn Lillard Jessen’ın birlikte yazdığı kitap, bebeklerin etrafı nasıl keşfettiğini, öğrenme becerilerini konu almaktadır.
• Beni Ödülle Cezalandırma - Özgür Bolat tarafından yazılan kitap, çocuklara uygulanan ödül ve cezaları ele almaktadır. Doğru ve başarılı bir şey yaptığında çocuğa ödül kötü bir şey yaptığında ise ceza verilmesinin çocuklar üzerindeki kötü etkisini anlatmaktadır. Ödül ceza sisteminin yanlış bir metot olduğunu savunmaktadır.

Bu kitaplar ebeveynlerin yanı sıra çocuk gelişimi okuyan öğrenciler için de faydalıdır. Ayrıca bu öğrencilere özel olan zekâ gelişimi bölümü ders kitapları da bulunmaktadır. Bu kitaplar, öğrencilerin çocuklara yaklaşımlarına ve gelişimlerine yardımcı olacak tarzda yazılmaktadır. İlgili kaynaklardan faydalanan kişiler alanlarında uzaman bir birey olarak yetişmektedir. Stres ve kaygılarının düşül olması öğreticilikte önemli bir faktördür. Eğitim becerileri artan alan çalışanları, yetiştirilen bireylerin huzuru ve mutlu bir yaşam sürmelerine yardımcı olmaktadır. Çocuk gelişimi hakkında kitap yazan yazarlar genellikle bu konuda eğitim almış, uzman psikolog, psikiyatrist ve pedagoglardır. Alanında yetkin ellerden çıkan yazılar her yaşa ve bireye hitap etmektedir. Kitabın bilgi içeriği araştırılmalı ve doğru grup için olup olmadığı detaylı analiz edilmelidir. Verimli ve yaşa uygun kitapların okunması bireyi hep bir adım ileri taşımaktadır. Verimli ve çok okumanın öğrenme becerisini geliştirmesi nedeniyle okumanın yaşı ve zamanı olmamaktadır.