Çağdaş Arap Romanında Metinlerarasılık

Modern eleştirel çalışmalar arasındaki popu¨lerliğini su¨rdu¨ren kavramlardan biri metinlerarasılıktır. Roman tu¨ru¨, metinlerarası unsurları en u¨st du¨zeyde bu¨nyesinde barındıran edebi tu¨rlerden biridir. Çu¨nku¨ roman, geçmişte yazılmış her biri duygusal ve du¨şu¨nsel çabaların u¨ru¨nu¨ olan eserlerden istifade etmeye mu¨sait bir tu¨rdu¨r. Bundan dolayı bu çalışmada çağdaş Arap romanında metinlerarasılık olgusu ele alınmıştır. Bu¨tu¨n Arap romanlarına bu çalışma kapsamında yer vermek mu¨mku¨n olmadığından Arap romanlarından sadece on yedi tanesi örnek olarak seçilmiş ve çalışmada kullanılmıştır. Çalışmanın giriş kısmında metinlerarasılığın tanımı ve kuramsal çerçevesi hakkında bilgi verilmiştir. Metinlerarasılık, tamamen yeni ve son dönemde ortaya çıkmış bir olgu değildir. Geçmişten gu¨nu¨mu¨ze ulaşan klasik edebiyatın mirasından beslenmiştir. Dolayısıyla giriş kısımda ayrıca, klasik edebiyatta konumuzla ilişkili olan iktibas, tazmin, telmih, serika gibi kavramlar hakkında bilgi verilmiştir. Çalışmada incelenen konu, biçimsel açıdan metinlerarasılık, amaçsal açıdan metinlerarasılık ve göstergelerarasılık şeklinde u¨ç ana başlık altında ele alınmıştır. Metinlerarasılık kapsamında değerlendirilen konular işlenirken öncelikle her bir konu ile ilgili birtakım teorik bilgiler verilmiş, ardından o konu ile ilgili çağdaş Arap romanlarından seçilmiş bazı örnek metinler sunulmuştur. Bir edebi metinde öteki metinlerin izlerini su¨rmek ciddi bir çaba gerektirmektedir. Dolayısıyla romanlardan seçilen ana metin örnekleri, tek başlarına değil ilişkili oldukları metinlerle birlikte verilmiş ve aralarındaki metinlerarası ilişki u¨zerinde durulmuştur. Arap romanlarında geçen alıntılar ve göndermeler çeşitlilik arz etmektedir. Şiir alıntıları, dini metin alıntıları, tarihi metin, halk hikâyeleri, atasözleri, öyku¨/roman ve felsefik alıntılar gibi. Burada alıntı, gönderme, gizli alıntı, anıştırma, öyku¨nme gibi metinlerarası ilişkilerin Arap romanlardaki miktarının ve şeklinin, romanın konusuna ve yazarının eğilimlerine/bakış açısına göre değişkenlik gösterdiği göru¨lmu¨ştu¨r.