Özdemir Nutku (12 Ocak 1931, İstanbul - 8 Kasım 2019, İzmir); şiir, araştırma, antoloji, tiyatro, eleştiri ve çeviri türünde toplam 100'den fazla eseri bulunan Türk tiyatro bilimci, oyuncu, yazar, şair, senarist, çevirmen, eleştirmen, dramaturg ve yönetmendir. Yaşam özeti başarılarla doludur. Onlarca ödül almıştır. Gezici çocuk tiyatrosunu kurmuş ve bu sayede birçok çocuğu tiyatroyla tanıştırmıştır
Özdemir Nutku, çocukluk yıllarında sanatla iç içe büyümüştür. İlkokulun ardından 1942 yılında Robert Kolejini’ne girmiştir. Kolej yıllarında müzikle, edebiyatla, sporla ve tiyatroyla ilgilenmiştir. 1950 yılında Kolej’den mezun olmuştur. 1952 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü’ne girmiştir. 1956 yılında mezun olmuştur. Nutku, mezun olduğu yıl bursla Almanya'ya gitmiştir. Georg-August Üniversitesi Tiyatro Bölümü’nde eğitim almıştır.
Özdemir Nutku’nun biyografisi incelendiğinde birçok farklı iş yaptığı görülmektedir. Ankara'da arkadaşlarıyla beraber "Değişim" isimli edebiyat sanat dergisini çıkarmıştır. "Mavi" dergisinin yönetiminde bulunmuştur. Çevirmenlik yapmıştır. Yurt içi ve yurt dışında çeşitli üniversitelerde ders vermiş, konferanslar düzenlemiştir. Prof. Dr. Özdemir Nutku, fakülte kurmuş, bölüm başkanlığı yapmıştır. Birçok oyuncu yetiştirmiştir.
Özdemir Nutku’nun kitapları; Şairler Yaprağı Yayınları, Türk Tarih Kurumu, Kültür Bakanlığı Yayınları, Türk Dil Kurumu Yayınları, Remzi Kitabevi, Kabalcı Yayınları, Mitos Boyut Yayınları ve Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları gibi birçok yayınevi tarafından yayımlanmıştır.
Özdemir Nutku’nun 49 eseri aşağıda listelenmiştir:
Özdemir Nutku’nun ilk eseri 1950 yılında yayımlanan “Eller” isimli şiir kitabıdır.
Özdemir Nutku’nun 140’tan fazla eseri vardır.
Özdemir Nutku’nun 4 şiir kitabı aşağıda listelenmiştir:
Özdemir Nutku’nun 4 şiir kitabı vardır.
Özdemir Nutku’nun şiirleri arasından ön plana çıkan bir eser yoktur.
Özemir Nutku'nun ilk şiiri 1950 yılında Kaynak dergisinde yayımlanmıştır.
Özdemir Nutku’nun şiir yazma merakı kolej yıllarında başlamıştır. Şiirlerinde Garip akımından etkilenmiştir. Şiir yazarak girdiği sanat yaşamına tiyatroya ile devam etmiştir. Şiir kitapları günümüzde yayımlanmamaktadır. Şiirleri hakkında detaylı bilgi yoktur.
Özdemir Nutku’nun şiirleri hakkında detaylı bilgi yoktur.
Özdemir Nutku’nun şiirleri hakkında detaylı bilgi yoktur.
Özdemir Nutku’nun şiirleri hakkında detaylı bilgi yoktur.
Özdemir Nutku’nun şiirleri hakkında detaylı bilgi yoktur.
Özdemir Nutku’nun şiir kitapları Buket Matbaası ve Şairler Yaprağı Yayınları tarafından yayımlanmıştır. Yazılarının yayımlandığı gazete ve dergiler ise aşağıda listelenmiştir:
Özdemir Nutku’nun çevirdiği tiyatro eserleri aşağıda listelenmiştir:
Özdemir Nutku’nun en ünlü oyunu “Bana William Deyin”dir. Tek kişilik bir oyundur. Eserde Oscar isimli yaşlı bir tiyatro oyuncusunun iç çatışmaları anlatılmaktadır. İlk kez 2010 yılında Mitos Boyut Yayınları tarafından kitap halinde yayımlanmıştır.
Özdemir Nutku’nun diğer eserlerinin bir kısmı aşağıda listelenmiştir:
Özdemir Nutku Cumhuriyet Dönemi yazarıdır.
Özdemir Nutku, sanatın sürekli yeniden doğduğu için ölümsüz olduğunu, bireyi ve toplumu olumlu yönde etkilediğini söylemiştir.
Özdemir Nutku, bir dönem Mavi akımından etkilenmiştir. Maviciler, 1 Kasım 1952'de Ankara'da yayımlanmaya başlanan "Mavi" isimli derginin etrafında Attilâ İlhanöncülüğünde toplanan sanatçılardan oluşan edebi topluluktur. Bu topluluk şairane bir sanat anlayışını savunmuş, Garip akımına karşı durmuştur. Halk şiirine yakınlık duymuş, Toplumcu gerçekçilerden farklı olarak bireyselliği de yansıtmaya çalışmışlardır. Özdemir Nutku gibi Mavi hareketi içinde yer alan sanatçılar aşağıda listelenmiştir:
Özdemir Nutku, şiir yazmaya başladığı ilk dönemde Melih Cevdet Anday ve Orhan Veli Kanık’tan etkilenmiştir. Birçok eserini Türkçeye çevirdiği William Shakespeare’den de etkilenmiştir.
Özdemir Nutku, “hocaların hocası” olarak anılmaktadır ve eserleriyle birçok okuru etkilemiş, verdiği derslerle de birçok oyuncu yetiştirmiştir. Türk tiyatrosunun gelişmesine katkı sağlamış önemli isimlerdendir.
Özdemir Nutku, yazdığı oyunlar, yaptığı çeviriler ve özellikle tiyatro hakkında kaleme aldığı kitaplarla edebiyatımızda önemli bir yere sahip olmuştur. Türk Tarihi ve Medeniyeti, Türk Dili ve Edebiyatı alanında İslam Ansiklopedisi'nde toplam 10 madde veya madde bölümü telif etmiştir.
Özdemir Nutku’nun farklı gazete ve dergilerde araştırma, inceleme, eleştiri ve deneme türünde binden fazla yazısı yayımlanmıştır. Yazıların yayımlandığı gazete ve dergilerin bir kısmı aşağıda listelenmiştir:
Özdemir Nutku, henüz 16 yaşındayken “Tarla Kuşu” operetinde yer almış, hem koroda bulunmuş hem de dans etmiştir. Üniversite yıllarında da kendisine Quartet kurarak geceleri piyano çalmış ve para kazanmıştır. 1952-54 yıllarında ABD Büyükelçiliğinde ve 1954-56 yıllarında Bayındırlık Bakanlığı Limanlar Dairesinde çevirmenlik yapmıştır.
Özdemir Nutku, 1976 yılında İzmir'e yerleşmiştir. 1961'de doktor, 1967'de doçent, 1974’te profesör derecelerini almıştır. Yurt içi ve yurt dışında çeşitli üniversitelerde ders vermiştir. Ders vermenin yanı sıra fakülte kurmuş, bölüm başkanlığı yapmıştır. İzmir Şehir Tiyatrosu'nda genel sanat yönetmenliği de yapmıştır. Yaşamını tiyatroya adayan, birçok tiyatrocu yetiştiren Özdemir Nutku, 1998 yılında emekli olmuştur.
Özdemir Nutku’nun sahnelediği oyunlardan bazıları aşağıda listelenmiştir:
Özdemir Nutku, Cumhuriyet değerlerine bağlı bir yazardır. Herhangi bir siyasi partide yer almamıştır.
Özdemir Nutku’nun eserlerinden alınan 20 alıntı aşağıda listelenmiştir:
Özdemir Nutku birçok ödül almıştır. Aldığı ödüllerin bir kısmı aşağıda listelenmiştir:
Özdemir Nutku Tiyatro Ödülleri, Özdemir Nutku’ya duyulan vefanın temsili olarak Kıyı Ege ve Ege Tiyatrolar Birliği tarafından verilmektedir. “Barıştan yana bütün sanatçılara” adanan bu ödül, ilk kez 1 Haziran 2018 tarihinde verilmiştir.
Özdemir Nutku, İstanbulludur.
Özdemir Nutku’nun babası Emrullah Nutku’dur. Emrullah Bey, Bahriye Mektebi ve Hukuk Fakültesi mezunudur. Subaylık, askerî hâkimlik, serbest avukatlık, yazarlık ve milletvekilliği yapmıştır. Cumhuriyet Halk Partisi ve Demokrat Parti'nin içinde yer almıştır. Hürriyet Partisi'nin kuruluşunda yer almıştır. 9. Dönem Erzurum, 10. Dönem Trabzon Milletvekilliği, 10. Dönem İktisat Komisyonu Başkanlığı yapmıştır. Nota bilmediği halde piyano çalan, sanata ilgili ve yetenekli birisidir. Nezihe Hanım ile evlenmiş, üç çocuk babası olmuştur.
Özdemir Nutku’nun iki kardeşi vardır. Kardeşlerinden biri Babür Nutku’dur. Babür Bey, abisi Özdemir Nutku gibi tiyatroyla ilgilenmiştir. Antalya Devlet Tiyatrosu Müdürlüğü de yapmıştır. Yaşamı hakkında detaylı bilgi bulunmamaktadır.
Özdemir Nutku, 12 Ocak 1931'de Nezihe Hanım ile Emrullah Nutku'nun oğlu olarak İstanbul'da doğmuştur. Babasının işi nedeniyle küçük yaşta birçok farklı şehirde yaşamıştır. Seçkin bir ailede büyüyen Nutku, ilk tiyatrosunu yedi yaşında anneannesiyle izlemiştir. Yedi yaşında piyanoyla tanışmış, yabancı hocalardan ders almış ve konser verecek kadar kendini geliştirmiştir. Yazarın çocukluk yıllarında sanatla iç içe büyümesi tüm yaşamını etkilemiştir.
Özdemir Nutku, çocukluk yıllarında babasının işi nedeniyle birçok şehir gezmiş ve eğitimine farklı şehirlerde devam etmiştir. İlkokulun ardından 1942 yılında Robert Kolejini’ne girmiştir. Kolej yılları, Nutku’nun tiyatroya olan ilgisini artırmıştır. Yazar, bu yıllarda amatör olarak müzikle, sporla ve tiyatroyla ilgilenmiştir. Kadıköy Süreyya Sineması'nda sahnelenen “Tarla Kuşu” operetinde yer almıştır. 1950 yılında Kolej’den mezun olmuştur.
Özdemir Nutku, ailesiyle Ankara'ya taşınmıştır. Babasının isteğiyle Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne girmiştir. Fakat yazar, okulun atmosferini hiç beğenmemiştir. Yıl sonunda sınavlara bile girmeden bölümü bırakmıştır. 1952 yılında aynı üniversitenin İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü’ne girmiştir. 1956 yılında da mezun olmuştur.
Özdemir Nutku, üniversiteden mezun olduğu yıl bursla Almanya'ya gitmiştir. Georg-August Üniversitesi Tiyatro Bölümü’nde eğitim almıştır. Bu dönemde Heinz Hilpert’in asistanlığını yapmış, özel tiyatrolarda oyun sahnelemiştir. 1959 yılında mezun olup Türkiye'ye dönen Nutku, Ankara Üniversitesi DTCF Tiyatro Enstitüsü'nde asistan olmuştur.
Özdemir Nutku, edebi yaşamına şiir yazar başlamıştır; fakat sonradan tiyatroya yönelmiştir. Şiir, araştırma, antoloji, tiyatro, eleştiri ve çeviri türünde birçok eseri vardır. Çeşitli gazete ve dergilerde binden fazla yazısı yayımlanmıştır. Yazar, şair ve eleştirmen kimliklerinin yanında çevirmen kimliği ile de ön plana çıkmıştır. Farklı türde birçok eseri Türkçeye kazandıran Nutku’nun özellikle William Shakespeare çevirileri oldukça ünlüdür.
Özdemir Nutku, 1955 yılında Sevgi Soysal ile evlenmiştir. Sevgi Soysal yazar, çevirmen ve program uzmanıdır.
Özdemir Nutku, Sevgi Soysal ile olan evliliğini bitirdikten sonra Prof. Dr. Hülya Nutku ile evlenmiştir. Hülya Nutku, tiyatro araştırmacısıdır ve Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Sahne Sanatları Bölümü'nde uzun yıllar eğitim vermiştir.
Özdemir Nutku’nun Sevgi Soysal ile olan evliliğinden Korkut adında bir oğlu, Hülya Nutku ile olan evliliğinden de Elif ve Zeynep adında iki kızı vardır.
Özdemir Nutku, 2019 yılında vefat ettiğinde 88 yaşındadır.
Özdemir Nutku’nun mezarı Doğançay Mezarlığı'ndadır.
Özdemir Nutku hakkında bilgi içeren kitaplardan 3 tanesi aşağıda listelenmiştir:
