Hüseyin Cahit Yalçın (7 Aralık 1875 - 18 Ekim 1957), roman, hikaye, inceleme, deneme, eleştiri, hatıra, makale, biyografi, fıkra ve mensur şiir türlerinde, çeviri alanında birçok eser kaleme almış, yazarlığa Servet-i Fünûn döneminde edebiyatçı olarak başlamış ve daha çok siyasi yazıları ve kavgaları ile tanınmış, toplam altmışa yakın yazdığı ve çevirdiği eseri bulunan Türk gazeteci, çevirmen, siyasetçi, roman ve hikaye yazarıdır.
Hüseyin Cahit Yalçın'ın yaşam özeti incelendiğinde Ali Rıza Efendi ve Fatma Neyyire Hanım'ın çocuğu olarak Balıkesir’de dünyaya geldiği görülmektedir. Ağabeyi ise kendisi gibi yazar olan Hüseyin Suat'tır. Orta halli bir memur ailede yetişmiş ve eğitim yaşamına İstanbul’da başladığı, ortaöğrenimini Serez’de Askeri Rüştiye’de tamamladığı bilinmektedir. İstanbul Lisesi sonrasında da Mekteb-i Mülkiye’de yükseköğrenim görmüş ve 1896 yılında mezun olmuştur. Eğitim hayatının ardından 1901 yılına kadar Maarif Nezâreti’nde çeşitli memurluklarda görev alan Hüseyin Cahit Yalçın, 1901-1908 yılları arasında Vefa ve Mercan liselerinde öğretmenlik ve müdürlük yapmıştır. 2. Meşrutiyet’in ilanından sonra da siyasete atılmış ve yaşamı boyunca siyasetle ilgilenmiştir.
Hüseyin Cahit Yalçın'ın biyografisi incelendiğinde birçok gazeteci ve siyasetçi ile polemik yaşadığı, basında büyük şöhret sahibi olduğu görülmektedir. Çeşitli tutuklamalar yaşamış ve sürgün cezaları almıştır. İttihatçı-İtilafçı veya Cumhuriyet Halk Partisi-Demokrat Parti kamplaşmasında önemli rol oynayan Hüseyin Cahit Yalçın, büyük yankı uyandıran yazılarında milli hakimiyet, evrimcilik, hürriyetçi parlamentarizm, liberalizm ve ferdiyetçilikle ilgili fikirlerini sık sık vurgulamıştır. Cumhuriyet döneminin en önemli fikir dergilerinden biri olan Fikir Hareketleri'ni ve toplam on yedi yıl süreyle "Tanin" isimli siyasi bir gazete çıkarmıştır.
Hüseyin Cahit Yalçın, Servet-i Fünun, Mütalaa, Tarik, Sabah ve Saadet gibi çeşitli gazete ve dergilerde yayımlanan hikaye ve yazıları, kendi çıkardığı Tanin gazetesi ve Fikir Hareketleri isimli dergisi ile döneminde büyük ses getirmiş önemli gazetecilerden biridir. 1900 yılında Tevfik Fikret’in Servet-i Fünun dergisinden ayrılmasının üzerine derginin yönetimini üstlenmiştir. 1 Ağustos 1908 tarihinde Hüseyin Kazım Kadri ve Tevfik Fikret ile beraber "Tanin" gazetesini çıkarmaya başlayan Hüseyin Cahit Yalçın, birçok gazeteciyle kalem kavgasına tutuşmuş ve basın dünyasında büyük şöhret kazanmıştır. Hüseyin Cahit Yalçın'ın 1933-1940 yılları arasında çıkardığı "Fikir Hareketleri" isimli dergi de gazeteci kimliği açsından önemlidir. Siyasi içerikli yazıları nedeniyle birçok kez tutuklanmış, çeşitli hapis ve sürgün cezaları almıştır. Yazara 1954 yılında yetmiş dokuz yaşında iken yirmi altı ay hapis cezası verilmiştir. Bu ceza basında büyük yankı uyandırmıştır ve Hüseyin Cahit ceza aldıktan üç buçuk ay sonra serbest kalmıştır. Gazetelerindeki milli hakimiyet, liberalizm, hürriyetçi parlamentarizm, evrimcilik ve ferdiyetçilik ile ilgili makaleleri ile döneminde çokça ses getirmiş bir gazetecidir. Hüseyin Cahit'in gazeteciliği siyasi yazıları ile sınırlı kalmamış, hatıra, gezi, sohbet ve deneme türlerinde birçok yazı da yayımlamıştır. Edebiyat dünyasının temel eserlerinden yaptığı tercümelerini de gazete ve dergi sayfalarında yayımlamış olması Türk basını için önemlidir.
Hüseyin Cahit Yalçın, Edebiyat-ı Cedide'nin önemli isimlerindendir. Edebiyat-ı Cedide, yazarlarının etrafında toplandığı derginin adı nedeniyle "Servet-i Fünun" adı ile de anılmaktadır. 1896-1901 yılları arasında özellikle şiir, roman ve öykü türlerinde eser veren yazarlardan oluşmaktadır. Topluluk, Hasan Asaf isimli genç bir şairin bir şiirinde geçen "abes" , "muktebes" kelimelerinin kafiye olup olamayacağı konusunda başlayan tartışma vesilesiyle oluşmuştur.
Hüseyin Cahit Yalçın, Servet-i Fünun'da birçok eser yayımlamış, Edebiyat-ı Cedide'nin önemli yazarlarından biridir. Bu dönemde kaleme aldığı eserlerde kendi ve Servet-i Fünun neslinin özelliklerini yansıtmış, gençlerin karamsarlığını, hayattan ve toplumdan uzaklaşarak doğaya ve hayali aşklara sığınmasını ve hayal-hakikat çatışmasını işlemiştir. Hüseyin Cahit, topluluğa yöneltilen eleştirilere karşı en etkili cevapları veren ve topluluğu ateşli bir şekilde savunan bir tutum sergilemiştir.
Hüseyin Cahit Yalçın, Servet-i Fünun'da birçok eser yayımlamış önemli yazarlardan biridir. İkinci romanı "Hayal İçinde"yi bu dergide tefrika etmiş ve Servet-i Fünun modasına uygun olarak mensur şiirler yazmıştır. Servet-i Fünun'a yönelik eleştire en etkili cevapları veren yazar, Tevfik Fikret’in 1900 yılında dergiden ayrılmasının ardından Servet-i Fünun Dergisi’nin yönetimini üstlenmiştir. Servet-i Fünun dergisinin kapanması da Hüseyin Cahit Yalçın'ın 1901 yılı Ekim ayında yayımlanan, Fransızca’dan çevirdiği “Edebiyat ve Hukuk” isimli siyasi içerikli makalesi nedeniyle olmuştur. Hüseyin Cahit Yalçın, bu olay üzerine yazı hayatına bir süreliğine ara vermiştir.
Hüseyin Cahit Yalçın, İttihat ve Terakki yöneticilerinin isteği üzerine Tevfik Fikret ve Hüseyin Kazım Kadri ile beraber Ağustos 1908 yılında Tanin gazetesini kurmuştur. Gazetenin ilk sayısı 1 Ağustos 1908 tarihinde yayımlanmıştır ve başyazar Hüseyin Cahit tarafından üç devrede toplam on yedi yıl çıkarılmıştır. İttihat ve Terakki ile özdeşleşen ve onların yayın organı haline gelmiştir. Gazete, 2. Meşrutiyet döneminin etkili gazetelerinden biridir. Hüseyin Cahit Yalçın, yazıları ile Prens Sabahattin, Ali Kemal ve Rıza Nur gibi muhalif isimlerle polemiğe girmiştir. Yaşadığı tartışmalar yüzünden gazete 31 Mart isyanında basılarak tahrip edilmiş ve Hüseyin Cahit Yalçın öldürülmeye çalışılmıştır. Hüseyin Cahit, eleştirel kimliğini hiçbir zaman kaybetmemiş ve İttihat ve Terakki hükümetlerinin politikalarını da eleştirmiştir. Bu eleştirileri yüzünden Tanin gazetesinden ve politikadan çekilmek zorunda kalmıştır. Birçok İttihat ve Terakki mensubu gibi 1919 yılında Malta'ya sürgün edilen Hüseyin Cahit Yalçın, sürgünden döndüğü 1921 yılından sonra Tanin’i yeniden çıkarmıştır. Gazetenin üçüncü devresi ise 1943-1947 yılları arasına denk gelmektedir. Yazar bu dönemde CHP milletvekili olarak mecliste girmiş ve bir taraftan da Tanin'i çıkarmıştır.
Hüseyin Cahit Yalçın, başyazarı olduğu Tanin gazetesini Malta sürgününden döndükten sonra işgal altındaki İstanbul’da Tanin adıyla çıkarma izni alamayınca gazeteyi "Renin" adıyla çıkarmaya başlamıştır. Tanin gazetesi hükümetlerce sık sık kapatıldığı için Cenin, Senin ve Hak gibi farklı isimlerle de çıkartılmıştır.
Hüseyin Cahit Yalçın'ın Cumhuriyet’in 10. yıl dönümünde çıkarmaya başladığı "Fikir Hareketleri" isimli dergi fikri ve edebi içerikli haftalık bir dergidir. Derginin yazım hayatı 12 Ekim 1940 yılına kadar devam etmiş ve 364 sayı yayımlanmıştır. Ahmet Cevat Emre, Osman Nuri Ergin, Cemil Bilsel, F. Hulûsi Demirelli, İbrahim Zeki Öget, Samet Ağaoğlu, Pertev Naili Boratav ve Server İskit gibi birkaç yazarın birer yazısı dışında dergide yer alan tüm yazılar Hüseyin Cahit Yalçın'a aittir. Bir tercüme karakterine de sahip olan "Fikir Hareketleri"nde Francis Delaisi, Richard Lewinson, Louis Weber, Montgomery Belgion, Albert Einstein, Henri de Zoghep, Charles Turgeon, Alain, Francesco Nitti, Fortunat Strowski, Antoine Zischka, A. van Gennep, Felicien Challaye, Joseph-Barthelemy, Andre Gide, G. Mosca, Levy Bruhl, Henri de Man ve E. Robert Curtius gibi tanınmış isimlerinin makale ve kitaplarından yapılmış tercümeler yayımlanmıştır. Tercüme eserler dışında Hüseyin Cahit Yalçın'ın telif eserleri dini, edebi yazılar ve polemikler şeklindedir. Yayımlanacak yazıların seçim prensibi "Millî hâkimiyet felsefesi ve rejimi aleyhinde sağdan soldan yapılan hücumların mahiyetini tahlil ve teşvik etmek ve icap eden mâlûmatı vermek..." sözleri ile açıklanmıştır. Yazar, dergideki yazılar ile yaşadığı dönemde yaygınlaşan komünizm, sosyalizm, faşizm ve nazizm gibi siyasi akım veya sistemlerle mücadeleye çalışmış, gençleri demokrasi fikri etrafında toplamak istemiştir.
Hüseyin Cahit Yalçın'ın matbaası yaşadığı sert tartışmalar nedeniyle 31 Mart Ayaklanması esnasında basılmış ve yazar ayaklanmayı çıkaran güçler tarafından öldürülmeye çalışılmıştır. Yazar saklanarak kurtulsa da Lazkiye milletvekili Mehmet Aslan Bey, Hüseyin Cahit sanıldığı için ayaklanmacılar tarafından öldürülmüştür. Bu olay üzerine Hüseyin Cahit Yalçın, Rus elçiliğinin yardımıyla Romanya’ya kaçmıştır.
Hüseyin Cahit Yalçın, 1911 yılında yakın arkadaşı Maliye Bakanı Mehmet Cavit Bey’in teklifi üzerine Düyun-ı Umumiye Dayinler vekili olarak görev yapmıştır. Düyun-ı Umumiye, 1881-1923 yılları arasında Osmanlı'nın iç ve dış borçlarının ödenmesi için kurulan teşkilata verilen isimdir. Yazarın adaylığı 1922 yılı Mayıs ayında Ankara hükûmeti tarafından reddedilinceye kadar bu görevi sayesinde iyi bir gelir elde etmiştir.
Hüseyin Cahit Yalçın, İstanbul'u işgal eden İngilizler tarafından birçok İttihat ve Terakki mensubu gibi 1919 yılında Malta'ya sürgün edilmiştir. 78 kişi ile birlikte sürgün edilen yazar, Malta’da ayrıcalıklı bir konuma sahip olmuştur. Malta sürgününde İngilizce ve İtalyanca öğrenen yazar çeşitli çeviri faaliyetlerinde bulunmuştur. 16 Mart 1921 tarihinde Türk ve İngiliz hükûmetleri arasında imzalanan anlaşma sayesinde sürgünden kurtulan yazar ailesi ile birlikte Avrupa şehirlerini gezdikten sonra 15 Temmuz 1922 tarihinde İstanbul’a geri dönmüştür.
Hüseyin Cahit Yalçın, Atatürk’e ve İnönü hükümetlerine yönelttiği sert eleştirileri ve ısrarla İttihatçı kadroyu savunması nedeniyle üç kez tutuklanmış ve İstiklal Mahkemesi’ne gönderilmiştir. İkinci mahkemesinde vatana ihanet suçundan 1925 yılı Mayıs ayında Çorum’da müebbet sürgün cezasına çarptırılan Hüseyin Cahit Yalçın, kanununda yapılan değişiklik sonucu ceza aldıktan bir yıl sonra İstanbul’a dönmüştür. Yazar, Atatürk’ün vefatına dek siyasetin içinde yer almamış, memuriyet yapamamıştır. Çeviri faaliyetlerinden gelir elde etmiştir.
Hüseyin Cahit Yalçın, 1908 yılında İstanbul milletvekili olarak meclise girmiştir. Bir dönem siyasetten uzak kalmış, Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün teklifiyle politikaya dönmüş ve 1939-1954 yılları arasında CHP'den Çankırı, İstanbul ve Kars milletvekilliği yapmıştır.
Hüseyin Cahit Yalçın’ın 20 eseri aşağıda listelenmiştir.
Hüseyin Cahit Yalçın'ın ilk eseri 1891 yılında henüz öğrencisiyken kaleme aldığı "Nadide" romanıdır. Romanda, “genç ve güzel fakat cani karakterli bir kızın ihtirasları uğruna işlediği cinayetler” anlatılmaktadır. Eserde Ahmet Mithat Efendi’nin etkisi görülmektedir.
Hüseyin Cahit Yalçın’ın yazdığı ve çevirdiği eserlerin sayısı 60’a yakındır.
Hüseyin Cahit Yalçın’ın çeviri eserlerinden 16 tanesi aşağıda listelenmiştir.
Hüseyin Cahit Yalçın, realizm akımından etkilenmiştir. Realizm veya dilimize çevirisi ile gerçekçilik, 19. yüzyıl ortalarında Fransa'da klasisizm ve romantizme bir başkaldırı olarak ortaya çıkmış bir akımdır. Edebi eserlerin nesnel bir bakış açısıyla oluşturulmasını amaçlamaktadır. Gerçekçiliğin öncüleri arasında yer alan Stendhal'ın "Roman yol boyunca gezdirilen bir aynadır" sözü akımın edebiyata olan yaklaşımını özetlemektedir. Gerçek hayatı kendilerine konu olarak seçen gerçekçi yazarlar, okurlarına yaşanmış veya yaşanabilecek hikayeler sunmaktadır. Daha çok roman ve öyküde kendini gösteren realizm akımının temsilcileri ve eserlerinden bazıları aşağıda listelenmiştir.
Hüseyin Cahit Yalçın, Servet-i Fünun Dönemi yazarıdır. Servet-i Fünun döneminde ön plana çıkan yazarlardan bazıları aşağıda listelenmiştir.
Hüseyin Cahit Yalçın’ın etkilendiği kişiler aşağıda listelenmiştir.
Hüseyin Cahit Yalçın, siyasi yazıları, dünya edebiyatından yaptığı çeviriler, Serveti-i Fünun edebiyatına yapılan eleştirilere karşı etkin savunmaları ve son dönem fikir, kültür tarihine kaynaklık eden hatıra, sohbet, gezi ve deneme türlerindeki yazıları ile edebiyatımızda önemli bir yere sahip olmuştur.
Hüseyin Cahit Yalçın, babasının görevi nedeniyle Balıkesir’de dünyaya gelmiş olsa da İstanbulludur.
Hüseyin Cahit Yalçın'ın Babası maliye memuru Ali Rıza Efendi'dir. Ali Rıza Efendi, dönemine göre orta halli bir gelire sahiptir. Fatma Neyyire Hanım ile evlenmiştir. Yaşamı hakkında detaylı bilgi bulunmamaktadır.
Hüseyin Cahit Yalçın'ın kardeşi Hüseyin Suat Yalçın'dır. Hüseyin Suat Yalçın, 1867 yılında İstanbul'da dünyaya gelmiştir. Kardeşi gibi yazar olan Hüseyin Suat, 1886 yılında Tıbbiye'yi bitirmiş ve eğitimine 1893-1895 yılları arasında Paris'te devam etmiştir. İstanbul 10. Belediye Dairesi hekimliği, Meclis-i Kebir-i Sıhhiye üyeliği ve Suriye vilayeti sıhhiye müfettişliği gibi birçok görevde bulunmuştur. Ulusal kurtuluş hareketine de katılan yazar, Cumhuriyet'in ilanının ardından deniz yolları hekimliğine getirilmiş ve vefatına dek bu görevde kalmıştır. 18 Ekim 1957 yılında vefat etmiştir.
Hüseyin Suat Yalçın, 27 Ekim 1914 tarihinde İstanbul'da kurulan ve günümüzde İstanbul Şehir Tiyatroları adıyla bilinen Dârülbedayi'nin kuruluşuna büyük destek göstermiştir. En başarılı eserleri olarak da Meşrutiyet'ten sonra yazdığı tiyatrolar gösterilmektedir. Servet-i Fünûn şairlerinden olan yazar, Muallim Naci ve Abdülhak Hamit Tarhan gibi şairlerden etkilense de ona en çok etki eden isim Cenap Şehabettin olmuştur. Meşrutiyet dönemine kadar kaleme aldığı şiirlerde tabiat, din, millet, vatan, aşk, kadın ve ölüm gibi temaları işlemiş, Servet-i Fünûn döneminin özelliklerini yansıtmıştır. 1910 yılında sonra kaleme aldığı eserlerinde ise sanatının yönünü değiştiren Hüseyin Suat, hayatı kayıtsızlığa uygun bir görüşle ele almış ve mizahla ilgilenmeye başlamıştır. 2. Meşrutiyet'tin ardından Salah Cimcoz ve Celal Esat Arseven tarafından yayımlanmaya başlayan Kalem dergisinde "Gâve-i Zalim" ismiyle mizahi yazılar kaleme alan Hüseyin Suat Yalçın'ın eserleri aşağıda listelenmiştir.
Hüseyin Cahit Yalçın, Balıkesir’de devamlı okuyan ve hayatla yakından ilgilenen bir ailede dünyaya gelmiştir. Çocukluğu 2. Abdülhamid’in padişah olduğu ve birçok muhalefet olaylarının yaşandığı, batı etkisinin fazla olduğu İkinci Meşrutiyet’e geçiş döneminde Rumeli bölgesinde geçmiştir. Böyle bir dönemde yetişmiş olması yazarın, erken yaşlarda hürriyet ideallerine sahip olmasını sağlamıştır. Edebiyatla ilgilenmeye erken yaşlarda başlayan Hüseyin Cahit Yalçın, ilk eserini de henüz çocuk sayılacak bir yaşta kaleme almıştır. Kitaplarla iç içe geçen çocukluğuna dair bir anısını “Yemekten sonra babam kahvesini içerken biraz konuşulurdu. Sonra babamın bir işareti üzerine ablam eline bir kitap alır, gaz lambasının yanında oturur, bir gece önceden bıraktığı yerden okumağa başlardı. Annem, babam sessizce dinlerken ben hikayeyi izlemeye uğraşır, sonunda yorulup minderin üzerinde derin bir uykuya dalardım.” sözleriyle anlatmıştır.
Hüseyin Cahit Yalçın, eğitim hayatına Aksaray Yakup Ağa Mahalle Mektebi’nde başlamıştır. Serez’de Askeri Rüştiye’yi bitiren Hüseyin Cahit Bey, önce Mahmudiye Rüştiye’sine ardından da 1889 yılında Dersaadet İdadi Mülkiyesi’ne devam etmiştir. Bu okulda Cavit, Aynızade Hasan Tahsin, Süleyman Kani ve Ahmet Şuayp ile tanışmış, yakın dost olmuştur. Ahmet Mithat Efendi’nin eserlerinden etkilenen Hüseyin Cahit, ilk eseri “Nadide”yi de bu yıllarda kaleme almıştır. 1893 yılında girdiği Mülkiye Mektebi’ni de 1896 yılında bitirmiştir.
Hüseyin Cahit Yalçın, Servet-i Fünun yazarlarındandır. 1896-1901 yıllarında Servet-i Fünun roman ve hikayecilerinden biri olarak ün kazanmıştır. 1908’den sonra siyasi yazarlığa geçti. Servet-i Fünun devrinde bu edebiyatı eski zevke karşı savunmuş; eski-yeni tartışmalarında o topluluğa destek olurken, zaman zaman gözleme dayanan, çok kere şairane ve süslü bir üslupla roman ve hikayeler, fıkra ve mensur şiirler de yazmıştır. (Behçet Necatigil, Edebiyatımızdan İsimler Sözlüğü)
Hüseyin Cahit Yalçın, evlenmiştir. Eşi hakkında detaylı bilgi bulunmamaktadır.
Hüseyin Cahit Yalçın’ın hem erkek hem de kız çocukları vardır. İsimleri hakkındaki bilgiye ulaşılamamıştır.
Hüseyin Cahit Yalçın, 1957 yılında zatürre nedeniyle vefat ettiğinde 81 yaşındadır.
Hüseyin Cahit Yalçın’ın mezarı İstanbul’da bulunan Feriköy Mezarlığı’ndadır.
Hüseyin Cahit Yalçın hakkında bilgi içeren kitaplar aşağıda listelenmiştir.
