Ercüment Ekrem Talȗ (1888 - 16 Aralık 1956), İstanbul İstinye’de doğmuş, bilinen eserlerinin sayısı yirmi beş olan, Gün Batarken, Kopuk, Kız Ali, Evliya-ı Cedit gibi kitapların sahibi roman, hikâye, şiir, mizah yazarı ve gazetecidir. Asıl adı Ahmet Kemal Ercüment olan yazar, Tanzimat’tan sonra tüm edebiyat çevrelerince tanınan Recaizade Mahmut Ekrem ve Ayşe Güzide Hanım’ın çocuğudur. Recaizade Mahmut Ekrem, Namık Kemal’e duyduğu sevgiden dolayı adını Ahmet Kemal koymuştur. Kendisinden önce vefat eden Fatma Piraye’nin, bir buçuk yaşında dadısının dikkatsizliği sonucu yatalak kalan Sunullah Emced’in ve Mehmet Nijad Ekrem’in ardından ailenin dördüncü çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. İlköğrenim için İstinye İptidai Mektebi’nde gitmiştir. Ardından Galatasaray Lisesi’ne giden Ercüment Ekrem Talȗ buradan 1905’de mezun olmuştur. Lisenin ardından üniversite eğitimi için önce Dȃrulfünun hukuk şubesine gitmiş, ardından Paris’e giderek Siyasal Bilgiler Okulu’nda eğitim görmüştür. Ercüment Ekrem Talȗ’nun eğitimi sadece gittiği okullardan değil, babası Recaizade Mahmut Ekrem ve onun çevresindeki edebi hayatın içinde bulunan kişilerden de gelmektedir.
Ercüment Ekrem Talȗ, Farsça, Fransızca, İngilizce, Latince, İtalyanca, Yunanca, Almanca, İspanyolca, Lehçe bilmektedir. Paris’ten Türkiye’ye döndüğünde Düyȗn-ı Umȗmiyye’de memur olarak çalışmaya başlamıştır. 1908 yılında buradaki görevinden ayrılarak Meclis-i A’yȃn’da mütercimlik yapmaya başlamıştır. 1913 yılında da Dȋvȃn-ı Hümȃyun Dairesine memur olarak atanmıştır. 1916 yılında buradaki görevinden de ayrılmıştır. Kısa süreliğine Hariciye Nezȃreti matbuat müdürlüğü, Edirne vilȃyeti mektupçuluğu ve Hariciye Nezȃreti müsteşar muavinliği yapmıştır. 1920 yılında Beyoğlu Belediyesi’nde görev almış, Mart 1920’de İstanbul işgal edildiğinde, işgal orduları tarafından kurulan sansür heyetinde hükümet temsilcisi olarak görev yapmıştır. 1923 yılında tekrar Hariciye Nezȃreti matbuatı ve istihbarat müdürlüğüne tayin edilmiştir. 1924 yılında cumhurbaşkanlığı umumi kȃtipliğine tayin edilmiştir. 1925’te İstanbul Yüksek Muallim Mektebi Fransızca öğretmenliğine başlamıştır. 1927 yılında matbuat umum müdürlüğünde üçüncü kez çalışmaya başlayan Ercüment Ekram Talȗ, kurumun lağvı üzerine Varşova büyükelçiliği müsteşarlığına danışman olarak tayin edilmiştir. Ankara Siyasal Bilgiler Okulu, Ankara Hukuk Fakültesi ve Gazi Terbiye Enstitüsünde Fransızca öğretmenliği yapmıştır. Galatasaray ve Notre Dam de Sion Liselerinde de edebiyat öğretmeni olarak görev almıştır.1950 yılında da emekli olmuştur.
Milli Mücadele’nin haklılığını halka göstermek için 1920’de Aka Gündüz ile birlikte Alay isimli mizah gazetesinin on iki sayı olarak yayımlamıştır. Ercüment Ekrem Talu, Cumhuriyet dönemi, Türk mizah edebiyatının en büyük temsilcilerinden birisidir. Yazı hayatına 1904 yılında Çocuklara Mahsus Gazete’de yazdığı yazı ile başlamıştır. Yazılarında Ebül Muvakkar, Ermel Talu, Çekirge, Ulat, Âşık, Torik Necmi, Karga, Kertenkele, Cin Ahmet, Evliya, Kerbela, Evliyayı Cedit, Meşhedi gibi çeşitli imzalar kullanmıştır. İkdam, Tercüman-ı Hakikat, Resimli Kitap, Ümmet, Donanma, İnci, Diken, Güleryüz, Akbaba ve Alay gibi birçok gazete ve dergide çeşitli türlerde yazılar yazmıştır. Ercüment Ekrem Talu’nun mizahi fıkraları, sohbet, hikâyeleri, roman, tiyatro ve anı türlerinde yazıları mevcuttur. Bir süre Beyoğlu’nda çıkan yabancı gazetelerde Fransızca makaleler de yazmıştır. Tercümȃn-ı Hakȋkat gazetesinde, “Ebül Muvakkar “ imzasıyla yazdığı siyasi, edebi ve sosyal içerikli yazılarla dikkat çekmiştir. Asıl gazeteciliğinin başlangıcı İkdam gazetesinde yazmaya başladığı zaman olarak kabul edilmiştir. Burada gazeteciliği detaylarıyla öğrenmiştir. Tek başına çıkardığı Lȃne isimli bir çocuk dergisi de mevcuttur.
Ercüment Ekrem Talu, mizahi anlamda ilk şöhretini 1920 yılında İleri gazetesinde yayımladığı Evliya Çelebi’nin üslubunu taklit ederek yazdığı fıkralar sayesinde kazanmıştır. Devrin İstanbul’unu mizahi bir dille ele aldığı bu eserler büyük bir ilgi görmüştür. Mizah alanındaki en yoğun çalışmalarını 1922-1928 arasında yapmıştır. Bu dönemde mizah çalışmalarının yanı sıra birçok makale, dokuz roman ve dört hikâye kitabı meydana getirmiştir. Romanlarında Hüseyin Rahmi Gürpınar ve Ahmet Rasim tarzını benimsemiştir. Mizah anlayışıyla harmanladığı eserlerinde orta sınıf ve fakir halk tabakalarından seçtiği ilgi çekici kişilerin yaşamlarını güçlü bir realizmle anlatmıştır. Yanlış batılılaşma, kadınların eğitimden uzaklaştırılması, bürokrasinin gülünçlükleri gibi konuları işlemiştir. Ününü en çok mizahi romanlarına borçlu olan Ercüment Ekrem Talu, eserlerine İstanbul yaşamını yansıtmada başarılı olmuştur.
Yusuf Ziya Ortaç, Ercümet Ekrem Talu’nun Karagöz oyununu seyretmiştir ve Ercüment Ekrem Talu’yu “Biraz orta oyunu nüktecisi, biraz meddah, biraz komik ama çok tatlı, çok verimli, yerli bir komik. Bütün taklitleri kusursuz yapardı: Acem, Laz, Çerkes, Yahudi, Ermeni…” sözleriyle anlatmıştır.
Ercüment Ekrem Talȗ’nun eserleri aşağıda listelenmiştir:
Romanları
Hikâyeleri
Komedi
Hâtıra
Tercümeleri
Ercüment Ekrem Talu’nun ilk yazıları 1904 yılında Çocuklara Mahsus Gazete’de yayımlanmıştır. Yayımlanan ilk kitabı ise 1920 yılında yayımlanan Evliya-ı Cedid’tir.
Evliya-yı Cedid: Ercüment Ekrem Talu, bu eserinde Evliya Çelebi’nin Seyahatnȃme’sindeki üslubunu taklit etmiştir. İşgal günleri yaşayan İstanbul’u mizahi bir dille kaleme almıştır.
Ercüment Ekrem Talu’nun bilinen eserlerinin sayısı 25’tir.
Ercüment Ekrem Talu’nun bilinen 16 adet romanı mevcuttur.
Ercüment Ekrem Talu’nun bilinen altı adet öyküsü mevcuttur.
Ercüment Ekrem Talu’nun bir adet anı kitabı mevcuttur.
Ercüment Ekrem Talu Makaleleri
Ercüment Ekrem Talu, Beyoğlu’nda çıkan yabancı gazetelere Fransızca makaleler yazmıştır. 1908 yılında, 2.Meşrutiyet’in ilanından sonra Türkçe yayın organlarında yazı yazmaya devam etmiştir. Özellikle Tercümȃn-ı Hakȋkat gazetesinde, “Ebül Muvakkar” imzasıyla, siyasal, sosyal, edebi içerikli yazılar yazmıştır. Bunlar dışında da çeşitli isimlerle yazdığı birçok makalesi bulunmaktadır.
Ercüment Ekrem Talu Şiirleri
Ercüment Ekrem Talu, Mütareke yıllarından, 1950’lere kadar birçok şiir yazmıştır. Ercüment Ekrem Talu, kendisiyle yapılan bir röportajda şöyle cevaplar vermiştir: “ … Benim de Nasreddin Hoca’nın aşkı kabilinde bir iki manzumem vardır. Onları toplayıp bir cep kitabı neşretmek tasavvurundayım. Satılacağından değil; kendim vakit vakit açıp da hey gidi günler, diyebilmek için.” Der.
Ercüment Ekrem Talu’nun kırk yedi adet şiirleri aşağıda listelenmiştir:
Ercüment Ekrem Talu Şiirlerinin Özellikleri Nelerdir?
Ercüment Ekrem Talu, hiciv, kadın-erkek ilişkileri, mizah, şahsi duygular içeren çeşitli şiirler yazmıştır. Yapılan çalışmalarda şimdiye kadar doksan üç şiirine ulaşılabilmiştir. Ercüment Ekrem Talu, şiirlerinde kendi imzasının yanı sıra, Âşık, Çekirge, Karga, Kertenkele, Recai Ekrem imzalarını da kullanmıştır. Ercüment Ekrem Talu, Anodulu’daki Milli Mücadele’yi desteklemiş bir yazarımızdır. Şiirlerinde de Milli Mücadele’yi desteklediği görülmektedir. Mizahi şiirlerinde şive taklidi, benzetme, abartma, argo görülmektedir. Güncel meselelere ve kadın-erkek ilişkilerine değindikleri şiirlerinde sanat kaygısı taşımamıştır. Aşk ve tabiat üzerine yazdığı şiirlerde ise diğer şiirlerine oranla daha fazla sanat kaygısı taşıdığı görülmektedir.
Ercüment Ekrem Talu, şiirlerinde divan edebiyatı, âşık edebiyatı, yeni Türk şiiri nazım biçimlerini kullanmıştır. Şiirlerinde hece vezninin yanı sıra aruz veznini kullandığı da görülmektedir.
Ercüment Ekrem Talu, Hüseyin Rahmi Gürpınar ve Ahmet Rasim gibi eserlerinde toplumsal meseleleri ele almıştır.
Toplumcu gerçekçi edebiyat, halkçılık, köycülük kavramlarıyla hümanist bir düşünce etrafında şekillenmiştir. Bu anlayışın merkezinde “ insan, toplum ve üretim ilişkileri” vardır. Toplum için sanat anlayışı benimsenmiştir. Sanatçılar kendilerini toplumun ruh mühendisi olarak görmüşlerdir. Toplumcu gerçekçi edebiyat anlayışının temsil eden yazarlar aşağıda listelenmiştir:
Ercüment Ekrem Talu, Cumhuriyet dönemi yazarıdır. Cumhuriyet dönemi edebiyatı, Milli Edebiyat’ tan tamamen ayrı bir edebi dönem değildir. Milli dönemde eser veren yazarlar, Cumhuriyet Döneminde de yazı hayatına devam etmişlerdir. Cumhuriyet döneminde eserler sade bir dille kaleme alınmıştır. Bireysel ve toplumsal konular ele alınmıştır. Dünya edebiyatı daha yakından takip edilmiş, çeşitli akımlar edebiyatımıza etki etmeye başlamıştır. Aşağıda Cumhuriyet döneminde eser veren bazı yazarlar listelenmiştir.
Ercüment Ekrem Talu, toplum için sanat anlayışını benimsemiştir. Toplum için sanat anlayışı, sanatın topluma yararlı olması gerektiğini savunmuştur. Eser hem toplumun hem de yazarın malı olarak kabul edilmiştir. Sanatın toplum için olduğu anlayışını benimseyen bazı yazarlar aşağıda listelenmiştir:
Ercüment Ekrem Talu’nun çocukluğu babası Recaizade Mahmut Ekrem sayesinde geniş bir edebiyat çevresinde geçmiştir. Ercüment Ekrem Talu’nun etkilendiği isimler aşağıda listelenmiştir:
Ercüment Ekrem Talu, zeki, esprili ve realist bir gözlemcidir. Edebi eserlerinde de bu yönünü göstermiştir. Cumhuriyet dönemi edebiyatımızın en önemli mizah yazarlarındandır. Mizah alanında ilk şöhretini İleri gazetesinde yayımladığı, Evliya Çelebi’nin Seyahatname ’sinin üslubunu taklit ederek yazdığı fıkralarla sağlamıştır. Bu fıkralar büyük beğeni toplamıştır. Bu yazıların ilgi görmesinin ardından beş yıl sonra bunların devamını kaleme almıştır. Zeyl-i Evliyȃ-yı Cedid adıyla 1925 yılında yayınlanmıştır. Eserde hayali bir karakter olan, aşırı mübalağacı, Azerbaycan’dan gelen İranlı biri olan Meşhedȋ Cafer’in şivesini taklit ederek onun yol arkadaşı olan ve temiz yürekli, külhanbeyi Torik Necmi’nin maceralarını anlatmaktadır. Bu roman ve hikâyeler Ercüment Ekrem Talu’nun şöhretini arttırmıştır. Mizah alanında en yoğun çalışmaları 1922-1928 yılları arasında yapmıştır. Eserlerinde mizahın yanında halkın alt sınıf tabakalarının sosyal yaşamlarını gerçekçi bir bakış açısıyla yansıtıyor olması da önemlidir.
Ercüment Ekrem Talu, yazı hayatına Çocuklara Mahsus Gazete’de başlamıştır. Beyoğlu’nda çıkan yabancı gazetelere Fransızca makaleler yazmıştır. 1908 yılında, 2.Meşrutiyet’in ilanından sonra Türkçe yayın organlarında yazı yazmaya devam etmiştir. Tercümȃn-ı Hakȋkat gazetesinde, “Ebül Muvakkar” imzasıyla, siyasal, sosyal, edebi içerikli yazılar yazmıştır. Asıl Gazetecilik dönemi olarak İkdam’da yazdığı dönem kabul edilmektedir. İkdam’da gazeteciliğin ayrıntılarını öğrenen ve gazeteciliğe hâkim olan Ercüment Ekrem Talu, buranın ardından birçok gazete ve dergide yazı yazmaya devam etmiştir. 1920 yılında Aka Gündüz’le Alay isminde, mizahi içerikli bir gazete çıkarmıştır. Ercüment Ekrem Talu’nun tek başına çıkarttığı Lȃne isimli bir dergisi de vardır.
Ercüment Ekrem Talu, Fransa Şeref Nişanı ödülünü almıştır.
Ercüment Ekrem Talu, yazı hayatına Çocuklara Mahsus Gazete’de yazdığı yazılarla başlamıştır. Beyoğlu’nda çıkan yabancı gazetelere Fransızca makaleler de yazmıştır. Tercümȃn-ı Hakȋkat gazetesinde, “Ebül Muvakkar” imzasıyla, siyasal, sosyal, edebi içerikli yazılar yazmıştır. Asıl Gazetecilik dönemi olarak İkdam’da yazdığı dönem kabul edilmektedir. İkdam’da gazeteciliğin ayrıntılarını öğrenen ve gazeteciliğe hâkim olan Ercüment Ekrem Talu, buranın ardından birçok gazete ve dergide yazı yazmaya devam etmiştir. 1920 yılında Aka Gündüz’le Alay isminde, mizahi içerikli bir gazete çıkarmıştır.
Ercüment Ekrem Talu, hem anne tarafından hem de baba tarafından aslen Balıkesirlidir.
Ercüment Ekrem Talu’nun babası, Tanzimat dönemi yazarlarından Recaizade Mahmut Ekrem’dir. Recaizade Mahmut Ekrem, ilk Türk realist romanı olarak kabul edilen “Araba Sevdası” kitabının yazarıdır.
Recaizade Mahmut Ekrem, döneminin üst sınıf ailelerinden birine mensuptur. İyi bir eğitim almıştır. Döneminin birçok gazetesinde yazıları yayımlanmıştır. Namık Kemal’in Fransa’ya gitmesinin üzerine “Tasvir-i Efkȃr” gazetesini 465. sayısından itibaren Recaizade Mahmut Ekrem çıkarmıştır. Birçok devlet görevinde bulunmuştur. Edebiyat-ı Cedide hareketine öncülük etmiştir. Türk edebiyatında yenileşme hareketinin öncülerindendir. Mekteb-i Sultȃnȋ ve Mekteb-i Mülkiyye’deki hocalığı sırasında öğrencilerinin sevgisini kazanan Recaizade Mahmut Ekrem,” Üstat Ekrem” şeklinde anılmıştır. Eski edebiyatın savunucusu Muallim Naci ile edebiyat tartışmaları yaşamıştır. Tanzimat ve batı düşüncesinin benimsenmesine öncülük etmiştir. Recaizade Mahmut Ekrem, sanatta güzelliğe büyük önem vermiş, “sanat sanat içindir” ilkesini benimsemiştir. Tek romanı Araba Sevdası’dır. “Araba Sevdası” romanı ile ilk realis romanın yazarı olarak kabul edilmiştir. Romanda Yanlış Batılılaşmayı anlatmıştır. Doğaya dönük, doğa ve insanı, aşk ve ölümü ele aldığı şiirler yazmıştır. Romantik Fransız şiirinden etkilenmiştir. Şiirlerinde çoğunlukla aruz veznini kullanmıştır. Hece vezniyle yazdığı az sayıda şiiri de vardır. Alfred de Musset, Alphonse de Lamartine, Abdülhak Hamid Tarhan gibi isimlerden etkilenmiştir. Eserlerinden en yoğun duygu barındıranları çocuklarının ölümünden duyduğu ıstıraplarla yazmış olduğu manzumeleridir. Hikâye roman, tiyatro ve şiir türünde eserleri mevcuttur. Recaizade Mahmut Ekrem’in eserleri aşağıda listelenmiştir:
Ercüment Ekrem Talu, İstanbul İstinye’de dönemin ünlü edebiyatçısı Recaizade Mahmut Ekrem’in oğlu olarak dünyaya gelmiştir. Doğum esnasında ölen Fatma Piraye’nin ve bir buçuk yaşında dadısının dikkatsizliği sonucu yatalak kalan Sunullah Emced’in ve ailenin bunca acısı üzerine mutluluk getiren Nijad Ekrem’in ardından ailenin dördüncü çocuğu olarak doğmuştur. Çocukluğu babasının çevresi nedeniyle edebiyatçılarla iç içe geçmiştir. Ercüment Ekrem Talu kendi çocukluğunu “ Tam manasıyla İstanbul çocuğuyum. Burada doğdum, çocukluğumun en mesut safhası burada geçti. Edebiyatta ve fikir ȃleminde şöhret bulmuş kimselerin muhitinde yaşamak bahtiyarlığına mazhar oldum. Babam tahsilimize çok itina etti, pek küçükken lisan öğrenmemize gayret etti. Mektepten çıktığım zaman, Türkçe kadar Fransızca, Rumca ve İngilizce’de biliyordum. Ne kadar isabet olmuş… Daha sonra hayatta kazandığım başarıları bu lisanları bildiğime borçluyum” sözleriyle anlatmıştır.
İlköğrenim için İstinye İptidai Mektebi’ne, lise için Galatasaray Lisesi’ne gitmiştir. 1905 yılında Galatasaray Lisesi’nden mezun olmuştur. Bir süre hukuk eğitimi aldıktan sonra Paris’e gitmiş ve orada Paris Siyasi Bilgiler Okulu’na gitmiştir. Bir süre Fransızca, İngilizce, İspanyolca, Latince, İtalyanca, Yunanca, Almanca ve Lehçe dillerini bilmektedir.
Ercüment Ekrem Talu’nun babası Recaizade Mahmut Ekrem, oğlunun eğitimine önem vermiş, özellikle dil öğrenmesinin üzerinde önemle durmuştur. Ercüment Ekrem Talu, okul yıllarından önce de ailesi ve ailesinin çevresi sayesinde kültürel açıdan zengin bir evde büyümüş, birçok şeyi erken yaşta öğrenme fırsatı yakalamıştır.
İlköğrenim için İstinye İptidai Mektebi’ne gönderilmiştir. Lise eğitimi için Galatasaray Lisesi’ne gitmiş, buradaki eğitimini 1905 yılında bitirmiştir. Bir süre Dȃrülfünun Hukuk bölümüne gitmiş, ardından Paris Siyasȋ İlimler Mektebi’nde eğitimine devam etmiştir. Paris’ten döndükten sonra da çalışma hayatına başlamıştır.
Ercüment Ekrem Talu, birçok alanda eser vermiş, Türkiye’nin önemli yazarlarından birisidir. Yazıları gazete ve dergilerde yayımlanmış, kitap halinde de basılmıştır. Eserlerinde kendi imzasının yanı sıra müstear imzalar da kullanmıştır.
Romanlarında, Hüseyin Rahmi Gürpınar, Ahmet Rasim tarzını benimsemiştir. Romanlarında, hikâyelerinde ve diğer eserlerinde toplumsal konuları ele almış, yanlış batılılaşmayı, toplumun alt sınıflarındaki insanların yaşamlarını eserlerinde işlemiştir. Mizahi üslubu ile öne çıkan Ercüment Ekrem Talu, Cumhuriyet döneminin en ünlü mizah yazarlarındandır. Mütareke yıllarında Milli Mücadele’yi desteklemiştir ve bunu da eserlerine yansıtmıştır. Şiirlerinde de diğer eserlerinde olduğu gibi siyasi içerikli, aşk ve doğayı anlattığı, kadın- erkek ilişkilerinden ve mizahi yönünü gösterdiği eserleri mevcuttur.
Ercüment Ekrem Talu, 14 Ekim 1908’de Abidin Paşa’nın kızı Feriha Hanım’la evlenmiştir. Feriha Hanım 1929 yılında vereme yakalanarak hayata veda etmiştir. Eşinin vefat ettiği yıl, Şehremini Rıdvan Paşa’nın kızı Hatice Hamım ile ikinci evliliğini yapmıştır. 1943 yılında ise Hatice Hanım’dan ayrılmıştır.
Ercüment Ekrem Talȗ’nun ilk evliliği olan Feriha Hanım’dan, evliliklerinden bir yıl sonra Mehmet Muvakkar adında bir oğlu dünyaya gelmiştir. İkinci evliliği olan Hatice Hanım’dan kızı Esin Talȗ dünyaya gelmiştir. Kızı Esin Talu çevirmen, oğlu Muvakkar Talȗ ise ilk spor spikerlerindendir.
Ercüment Ekrem Talu’nun bilinen üç torunu vardır. Torunlarından Umur Talu gazeteci yazar, Çiğdem Talu şarkı sözü yazarı, Ekrem Murat Çelikkan da gazeteci yazardır.
Ercüment Ekrem Talu, 16 Aralık 1956 yılında 68 yaşında iken vefat etmiştir.
Ercüment Ekrem Talu, İstanbul’da vefat etmiştir ve mezarı Zincirlikuyu Asrȋ Mezarlığı’ndadır.
Ercüment Ekrem Talu hakkında yazılmış bazı kitaplar aşağıda listelenmiştir:
