Aziz Nesin (20 Aralık 1915 İstanbul - 6 Temmuz 1995 İzmir) asıl ismi Mehmet Nusret Nesin olan ve UNESCO'nun dünya çeviri bibliyografyasına göre Türkçe eserler kaleme alan yazarlar arasında eserleri yabancı dile en çok çevrilen 4. yazar olduğu tespit edilmiş mizah, kısa öykü, roman, şiir ve tiyatro alanında birçok eser kaleme alan; 59. hükümet tarafından 100 Türk Edebiyatçısı listesinde yer almış üretken bir Türk şairi ve yazarıdır.
Aziz Nesin, İstanbul Heybeliada'da Hanife Hanım ve İmam Abdülaziz Efendi’nin oğlu olarak dünyaya gelmiştir. Yazar Arapçayı henüz 5-6 yaşlarında iken babası tarafından tanıştırıldığı Ali Galip Efendi’den öğrenmiştir. Yazar daha 8 yaşında iken hafız olmuştur. Aziz Nesin'in annesi Hanife Hanım, oğlunu hükûmet okullarından birinde okumasını istemiştir fakat babası bu isteği kabul etmemiş, yazar Mahalle Mektebi’ne yazdırmıştır. Ankara’daki Harp Okulu’ndan mezun olan Aziz Nesin bir süreliğine subay olarak kıta hizmetlerinde bulunmuştur. Teğmen rütbesiyle 1939’da Askeri Fen Okulu’nu bitirdikten sonra Millet ve Yedigün gibi dergilerinde öykü ve şiirlerini yayımlatan Aziz Nesin, aynı yıl ilk eşi Vedia Hanım ile evlenmiştir. 1940 Yılında ise ilk çocuğu Oya, 1942 yılında ise ikinci çocuğu Ateş dünyaya gelmiştir. 1941 yılında 2. Dünya Savaşı yıllarında 2 yıl Trakya'da çadırlı ordugâhta görev yapan Aziz Nesin, 1942 yılında Erzurum Müstahkem Mevkii İstihkam Taburu Bölük Komutanlığı'na atandı ve buradaki görev süresinde bir bomba kazasında yaralanmıştır. Yazar, Kırklareli, Erzurum, Erzincan ve Kars gibi şehirlerde de görev yapmıştır. 1942 yılında da Ankara Harp Okulu’nda açılan ilk tank kursuna katılmıştır. Safranbolu, Zonguldak ve İstanbul şehirlerinde de askeri görevlerde bulunmuştur. Askerlik görevi ise “görevini kötüye kullanmak” nedeniyle 1944 yılında sonlandırılmıştır. Görevi kötüye kullanma suçlamasının nedeninin Aziz Nesin’in oğlu Ateş Nesin, babasının köylülere ekmek dağıtması olduğunu söylemiştir. 2. Dünya Savaşının en yoğun olduğu günlerde erlere izin vermek yasak olduğu halde Aziz Nesin’in izin vermesi nedeniyle görevden uzaklaştırıldığı da söylenmektedir.
Askerlikle görevinden uzaklaştırıldıktan sonra İstanbul Nuruosmaniye’de bir bakkal dükkânı açan Aziz Nesin, Karagöz gazetesi ve Yedigün dergisinde redaktörlük ve yazarlık yapmıştır. Aziz Nesin,1942-43 yılları arasında hem yazar hem de yönetici olarak Yedigün dergisinde şiirler yayımlamıştır. 1 Ocak 1944 yılından itibaren de Millet dergisinde öyküleri yayımlamıştır. Aziz Nesin, Tan gazetesinde yayımlanan köşe yazıları ile de adını duyurmuştur. 4 Aralık 1946 yılında bir grup üniversite öğrencisinin Tan gazetesini yakması üzerine işinden olan Aziz Nesin, sekiz sayı devam eden, Cumartesi adlı haftalık magazin dergisini çıkarmaya başlamıştır. Bu dergiden sonra da Vatan gazetesinde çalışmıştır. 1946 yılında siyasete de atılan Aziz Nesin, dostu Esat Adil Müstecaplı’nın kurduğu Türkiye Sosyalist Partisi’nde iki ay üye olarak yer almıştır. İlk bağımsız yapıtı “Parti Kurmak ve Parti Vurmak” isimli 16 sayfalık broşürü de yine bu yıl yayımlamıştır.
Aziz Nesin, Sabahattin Ali ile birlikte Marko Paşa isimli bir mizah gazetesini çıkarmıştır ve bu gazete büyük ses getirmiş, dönemin politikacılarını ve tiplemelerini eleştirmesi nedeniyle defalarca kapatılmıştır. Bu baskı ve kapatmalara rağmen gazete okuyucuya ulaşmış ve kitle yakalamayı başarmıştır. Gazete farklı isimlerle çıkarılmaya çalışılsa da Aziz Nesin "Nereye Gidiyoruz?" isimli yazısı nedeniyle; 12 Ağustos 1947'de 10 ay ağır hapis cezasına çarptırılmış ve 3 ay 10 gün de Bursa'ya sürgün edilmiştir. Gazete de kapanmıştır. Bu yıllarda yoksul günler geçiren yazar ilk eşinden de boşanmıştır.
Aziz Nesin'in taşlamalardan oluşan kitabı" Azizname" 1948 yılında çıkmıştır. Yazara kitap nedeniyle dava açılmış, 4 ay tutuklu olarak süren dava sonunda tutuklanmasa da 1949 yılında Birleşik Krallık Prensesi II. Elizabeth, İran Şahı Rıza Pehlevi ve Mısır Kralı I. Faruk'un Ankara'daki elçilikleri aracılığıyla Türkiye Dışişleri Bakanlığı’na resmen başvurarak, bir yazısında kendilerini aşağıladığı gerekçesiyle yazarın aleyhine dava açınca 6 ay hapis cezası almıştır.
1952 yılında bir kitabevi açan Aziz Nesin, bu işten geçimini sağlayamamış, Beyoğlu'nda bir ortak ile "Paradi Fotoğraf Stüdyosu"nu kurmuştur. 1954 yılında da Akbaba dergisinde takma adlarla öyküler yazmıştır.
Aziz Nesin, 1955 yılında da İstanbul'daki azınlıkların ev ve dükkânlarının yıkımı olaylarında devletin olayların bir "Komünist komplosu" olduğunu iddia etmesi nedeniyle 100 kadar solcu ile birlikte tutuklanmış ve 9 ay hapis yatmıştır. 1956 yılında da Kemal Tahir ile birlikte Düşün Yayınevi'ni kurmuştur. Yeni Gazete, Akşam ve Tanin'de günlük köşe yazıları yazmıştır. 1962 yılında da “Zübük” adlı mizah dergisini çıkarmıştır ve dergi 42 sayı devam etmiştir. 1963 yılında Düşün Yayınevi'nin yanmasından sonra da tek uğraşı yazarlık olmuştur. İlk pasaportunu da 50 yaşında iken yani 1965 yılında alabilmiştir. Pasaportu aldıktan sonra Berlin ve Weimar'daki Antifaşist Yazarlar Toplantısı'na katılmış ve Polonya, Sovyetler Birliği, Romanya ve Bulgaristan'a gitmiştir.
1972 yılında eşi Meral Çelen ile birlikte Nesin Vakfı'nı kuran Aziz Nesin, bu vakıfta her yıl belirli sayıda kimsesiz ve yoksul çocuğun bakım ve eğitimlerini üstlenmiştir. Yazarın kitaplarının tüm geliri de bu vakfa gitmektedir. Aziz Nesin, 1995 yılında 5 Temmuz'u 6 Temmuz'a bağlayan gece sabaha karşı geçirdiği kalp krizi nedeniyle de İzmir'de hayata veda etmiştir.
Aziz Nesin, çalışma hayatına asker olarak başlamış fakat askerlik görevinden uzaklaştırılmasının ardından bakkallık, muhasiplik, kitabevi sahipliği, fotoğraf stüdyo sahipliği, gazetecili, karikatüristlik, şairlik ve yazarlık gibi birçok işler yapmıştır.
Aziz Nesin’in 132 adet eseri aşağıda listelenmiştir.
Aziz Nesin'in bilinen ilk eseri "Bir Salkım Üzüm" isimli öyküdür ve 1941 yılında Yedigün dergisinde yayımlanmıştır.
Aziz Nesin’in bilinen eserlerini satısı 130’dan fazladır.
Aziz Nesin’in 46 adet hikayesi aşağıda listelenmiştir.
Aziz Nesin’in 10 adet romanı aşağıda listelenmiştir.
Aziz Nesin’in 12 adet anı kitabı aşağıda listelenmiştir.
Aziz Nesin’in mektuplarından oluşan 6 adet eser aşağıda listelenmiştir.
Aziz Nesin’in 13 adet çocuk kitabı aşağıda listelenmiştir.
Aziz Nesin’in 5 adet çizgi romanı aşağıda listelenmiştir.
Aziz Nesin’in yazılarından oluşan 12 adet eser aşağıda listelenmiştir.
Aziz Nesin’in gezi yazılarından oluşan iki adet eser aşağıda listelenmiştir.
Aziz Nesin’in köşe yazılarından oluşan 4 adet eseri aşağıda listelenmiştir.
Aziz Nesin’in söyleşilerinden oluşan 3 adet eser aşağıda listelenmiştir.
Aziz Nesin’in tiyatrolarından oluşan 14 adet eser aşağıda listelenmiştir.
Aziz Nesin’in adet 7 adet şiiri aşağıda listelenmiştir.
BENDE KAL
Bir tohum verdin
Çiçeğini al
Bir çekirdek verdin
Ağacını al
Bir dal verdin
Ormanını al
Dünyamı verdim sana
Bende kal
ARKADAŞIM BADEM AĞACI
Sen ağaçların aptalı
Ben insanların
Seni kandırır havalar
Beni sevdalar
Bir ılıman hava esmeye görsün
Düşünmeden gelecek karakış..
Acarsın çiçeklerini ..
Bense hayra yorarım gördüğüm düşü...
Bir güler yüz bir tatlı söz..
Açarım yüreğimi hemen
Yemişe durmadan çarpar seni karayel
Beni karasevda
Hem de bilerek kandırıldığımızı
Kaçıncı kez bağlanmışız bir olmaza
Koş desinler bize şaşkın
Sonu gelmese de hiç bir aşkın
Açalım yine de çiçeklerimizi
Senden yanayım arkadaşım
Havanı bulunca aç çiçeklerini
Nasıl açıyorsam yüreğimi
Belki bu kez kış olmaz
Bakarsın sevdan düş olmaz
Nasıl vermişsem kendimi son sevdama
Vur kendini sen de bu güzel havaya
BİTKİ OLACAKSAM
Bitki Olacaksam
Çayır çimen olayım
Aman baldıran değil
Yol altında kalacaksam
Gelin arabaları geçsin üstümden
Çelik paletler değil
Üstümde çocuklar koşuşsun
Ne kaçan ne kovalayan
Askerler değil
Kerpiç yapacaksanız beni
Okullarda kullanın
Ceza evlerinde değil
Soluğum tükenmez de kalırsa
Islık öttürsünler
Aman ha düdük değil
Kalem yapın beni kalem
Şiirler yazın sevgi üstüne
Ölüm kararı değil
Ölünce yaşamalıyım defne yapraklarında
Sakın ola ki
Silahlarda değil.
SİVAS ACISI
Ben tanırım
Bu bulut bizim oranın bulutu
Hemşeriyiz ne de olsa
Benim için kalkmış ta Sivas'tan gelmiş
Yurdumun bulutu
Başımın üstünde yeri var
Ben bilirim
Bu rüzgar bizim oranın rüzgarı
Hemşerimiz ne de olsa
Benim için kopup gelmiş yayladan
Yurdumun rüzgarı
Kurutsun diye akan kanlarımı
Ben anlarım
Bu acı bizim ora işi, hançer acısı
Bir ülkedeniz ne de olsa
Aynı dili konuşsak da
Anlamayız birbirimizi
Hançerin nakışı
Tanıdım acısından, Sivas işi
Ben duyarım, duyumsarım
Bizim oranın sızısı bu
Binip kara bir buluta Sivas ilinden
Sivas rüzgarında uçup gelmiş
Helallik dilemeye
Ey yüreğimin onmaz acıları
Ey beynimin dinmez sancıları
Suç ne bende, ne de sende
Ne de olsa yurttaşımsın
Kapalı da olsa bütün vicdan kapıları yüzüme
Bilmelisin, bir yerin var can evimde
EN UZUN MARATON
Yüz metrede beni herkes geçer
Dörtyüz metrede pekçokları
Geçer çoğu sekizyüz metrede
Ama ben bırakmam yarışı
Beni bin metrede geçersin
Ben yine koşarım
Onbin metrede öndesin
Koşarım ben yine
Yirmi kilometrede geçersin
Hep koşmaktayım
Otuz kilometrede
Kırk kilometrede de geçersin
Ben koşuyorum hâlâ
Ama ellinci
Yada altmışıncı kilometrede
Soluğun tükenip bir yerde
Dayanamaz düşersin
Bak koşuyorum hâlâ
Çünkü ben bir yaşam maratoncusuyum
Bu yüzden yaşamın en yalnızıyım
Bu sonsuz yarışın sonunda
Beni geçemezsin
Ölümün en büyük ödül olduğunu bilemezsin
Yine ben olurum ilk göğüsleyen ölümü
Aziz Nesin’in bilinen hikaye kitaplarının sayısı 46’dır.
Aziz Nesin’in en çok bilinen eserleri “Şimdiki Çocuklar Harika” isimli romanıdır. Bu eser dışında “Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz” ve “Zübük” isimli eserleri de oldukça ünlüdür.
Aziz Nesin’in ilk şiir kitabı “On Dakika” isimli kitaptır. Kitapta yazarın ilk şiirleri bir araya getirilmiştir. Bu şiir kitabında yer alan şiirlerde Yahya Kemal, Faruk Nafiz ve Nâzım Hikmet etkisinde kaldığını düşündüğü için kitabı dağıttırmamış ve yakmıştır. Kendi üslubuyla yazdığına ikna olduğu şiirlerini ise “Sondan Başa” isimli kitapta bir araya getirmiştir.
Aziz Nesin, öykülerini sade ve herkes tarafından kolayca anlaşılacak bir dille kaleme alınmıştır. Öykülerinde mizah önemli bir yer tutmaktadır. Eserlerinde yer alan konular oldukça çeşitlidir ve kuvvetli gözlem gücü ile toplumun aksayan yönlerini anlatmış, belirli tipler vasıtasıyla insanların davranışlarını ve düşünce biçimlerini okuyucuya aktarmıştır.
Aziz Nesin’in öyküleri mizah türdedir.
Aziz Nesin, Toplumcu Gerçekçi anlayışa bağlı şiirler yazmıştır.
Aziz Nesin, Toplumcu Gerçekçi anlayışa bağlı öyküler yazmıştır.
Aziz Nesin, Toplumcu Gerçekçilik akımından etkilenmiştir.
Aziz Nesin Cumhuriyet dönemi yazarıdır.
Aziz Nesin, sanat toplum içindir anlayışını benimsemiştir.
Aziz Nesin’in etkilendiği isimler aşağıda listelenmiştir.
Aziz Nesin, Türk edebiyatında eski ve köklü bir gelenek olan mizahı yenileştirerek bu türde eserler kaleme alması ve modern Türk mizahını dünyaya tanıtması ile edebiyatımızda oldukça önemli bir yere sahip olmuştur.
Aziz Nesin'e özgü başlıca yazım biçimleri aşağıda listelenmiştir.
Aziz Nesin’in aldığı ödüller aşağıda listelenmiştir.
Aziz Nesin’in hayatını konu alan belgesellere Youtube üzerinden ulaşmak mümkündür. Aziz Nesin Belgeseli - Akıntıya Karşı, Aziz Nesin Belgeseli - Ceviz Kabuğu Bölüm 1 ve Aziz Nesin Belgeseli - Ceviz Kabuğu Bölüm 2'ye "Aziz Nesin Arşivi" Youtube kanalından ulaşılabilmektedir.
Aziz Nesin’e ait 20 adet söz aşağıda listelenmiştir.
Nesin Vakfı, 1973 yılında Aziz Nesin tarafından kurulmuştur. Vakıfta 1990 yılında etkinlikler yürütülmeye başlamıştır. 1995 yılında Vakfın yönetimini Ali Nesin üstlenmiştir. 2010 yılında da Ali Nesin, vakfın yönetimini eski vakıf çocuklarından Süleyman Cihangiroğlu’na devretmiştir. Vakfın eğitim ilkeleri ve yöntemleri aşağıda listelenmiştir.
Bu ilkeler Aziz Nesin’in eğitim konusundaki vasiyeti doğrultusunda oluşturulmuştur.
Nesin Yayınevi, Aziz Nesin tarafından kurulan Nesin Vakfı ile aynı misyonu paylaşmaktadır. Yayınevi sadece Aziz Nesin'in kitaplarını yayımlamakla kalmamış, 2004 yılından bu yana yetmişten fazla yeni kitapla, çocukların hem yazınsal hem görsel beğenilerini geliştirmek hedeflemiştir. Yayınevi İstanbul'un Şişli semtinde bulunmaktadır. Yayınevinin mail adresi ise “nesin@nesinyayinevi.com” şeklindedir.
Madımak Katliamı, 2 Temmuz 1993 yılında Sivas'ta düzenlenen Pir Sultan Abdal Şenlikleri sırasında Madımak Oteli'nin Radikal İslamcı bir grup tarafından yakılması ve çoğunluğu Alevi olan 33 ozan, yazar ve düşünür ile birlikte 2 otel çalışanının yanarak ve dumandan boğularak hayatlarını kaybetmeleri bir olaydır. Göstericilerden de 2 kişi hayatını kaybetmiştir. Katliam öncesinde Aziz Nesin'in "Bin yıllık Kur'an'a neden inanayım? Bu yüzden Müslüman değilim." sözleri gazetelerde yer almıştır. Bu sözlerin gerilimi artırdığını düşünenler vardır. Yaşanan katliamın önlenememiş olması dönemin devlet yetkililerinin zafiyetini göstermektedir. Olaydan ağır yaralı bir biçimde kurtulan Aziz Nesin, olay hakkında "Bir devlet var, diyordum ben. Bir devlet var, inanılacak devlet var. İyi-kötü, yanlış yapıyor-doğru yapıyor ama devlet var. Elbette bunu önleyecekler. Bu kadar ödün verilemez, diye düşünüyordum. Yanılmışım." sözlerini söylemiştir. Katliam sırasında hayatını kaybetmiş kişilerin isimlerinden oluşan liste aşağıda verilmiştir.
Aziz Nesin, baba tarafından Giresunludur. Anne tarafından nereli olduğu bilinmemektedir.
Aziz Nesin’in babası Abdülaziz Bey'dir. Giresun'un Şebinkarahisar ilçesine bağlı Gölve köyünde dünyaya gelmiştir. Geçimini İstanbul'da bahçıvanlık yaparak sağlamıştır. Aziz Nesin, Babası için "Babama" başlıklı bir şiir yazmıştır.
BABAM
Dünyaların en iyi babası benim babamdır
Düşmandır düşüncelerimiz
Dosttur ellerimiz
Dünyada tek elini öptüğüm
Babamdır
Kırkını geçtin adam olmadın der
Başım önümde dinlerim
Önünde tek baş eğdiğim babamdır
Sabahlara dek Kuran okur
Anamın ruhuna
İnanır ona kavuşacağına
Bana gâvur der
Diş bilemeden
Dünyada tek bağışladığı ben
Tek bağışladığım odur
Başım derde girdikçe bakar çocuklarıma
Bitürlü ölemiyorum der senin yüzünden
Çocuklar ortada kalacak
Ölemez kahrımdan benim
Yaşamak zorunda benim yüzümden
Gözlerindeki ateş bakışlarında söner
Tuttuğun altın olsun der
Çocukluğumu tek anlayan odur
Dünyaların en iyi babası benim babamdır
Aziz Nesin’in çocukluğu, İstanbul’un yabancılar tarafından işgal edildiği bir döneme denk gelmektedir. Yazar kendi çocukluğuna ait bir anıyı “Koşuşanlar beni kamyonun altından çıkardılar. Polisler de geldi. Babam şoförü öldürecek bıraksalar...
- Davacıyım!
Polisler anlatıyor babama: Dava edilemezmiş. Çünkü kamyon İngiliz işgal ordusunun kamyonuymuş. Şoför de bir Yunanlı... Bunları sonra düşündükçe anlıyorum ki, İstanbul yabancı çizmesi altındaymış.” sözleriyle anlatmıştır.
Aziz Nesin’in eğitim gördüğü okullar sırası ile aşağıda listelenmiştir.
Aziz Nesin, eski ve köklü Türk mizah geleneğini yenileştirerek geliştiren ve devam ettiren "Batı etkisindeki salon mizahının kurduğu modayı yıkan" bir yazardır. Eserlerinde halk masallarını ve hikayelerini kullanmakta oldukça başarılıdır. Eserlerinde yararı ön planda tutan Aziz Nesin, birçok edebi türde çok sayıda eser kaleme almış verimli bir yazardır. Eserlerinde mesaj kaygısı gütmüş, bireylerin kendi yaşamlarına ve toplumlarına sahip çıkması gerektiğini savunmuştur. Eserlerinin konusu çok çeşitli olsa da genel itibariyle toplumun ve bireyin aksayan yönlerini kaleme almıştır.
Aziz Nesin iki kez evlenmiştir. İlk evliliğini Vedia Nesin ile yapmış, ikinci evliliğini ise Meral Çelen ile yapmıştır.
Aziz Nesin’in dört çocuğu vardır. Çocuklarının isimleri aşağıda listelenmiştir.
Aziz Nesin, 6 Temmuz 1995 yılında İzmir'de vefat ettiğinde 79 yaşındadır.
Aziz Nesin’in mezarı vasiyeti üzerine gizlenmiştir. İstemediğini “Cenaze töreni istemiyorum, İslami tören istemiyorum, hiçbir tören istemiyorum, kalabalıklar istemiyorum çünkü bunun bir sahtecilik olduğunu yaşadım gördüm.” sözleriyle belirtmiştir. Nesin Vakfı’nın bahçesine 8 ayrı çukur açılmış, açılan bu çukurlardan birine Aziz Nesin’in naaşı koyulmuş ve sekizi de aynı anda kapatılmıştır. Cenazenin hangi çukurda olduğu bilinmemektedir.
Aziz Nesin, yazılarında 200’e yakın takma isim kullanmıştır. Bu takma isimlerden bazıları aşağıda listelenmiştir.
Aziz Nesin hakkında yazılan kitaplar aşağıda listelenmiştir.
