Ahmet Muhip Dıranas (1909, İstanbul - 21 Haziran 1980, Ankara); şiir, köşe yazısı, deneme, oyun, çeviri, uyarlama ve inceleme türlerinde eser vermiş Türk şair, yazar, gazeteci ve yöneticidir.
Ahmet Muhip Dıranas'ın biyografisi incelendiğinde çocukluğunun savaş yıllarına denk geldiği, sıkıntı içinde büyüdüğü görülmektedir. Eğitim hayatına Sinop’ta bir ilkokulda başlamış, ortaokul ve lise öğrenimini Ankara Erkek Lisesi'nde tamamlamıştır. Dıranas’ın edebiyata olan ilgisi ilkokul döneminde kendini göstermeye başlamıştır. Ortaokuldayken Faruk Nafiz Çamlıbel, lisedeyken Ahmet Hamdi Tanpınar'ın öğrencisi olmuştur. Liseden sonra Ankara Hukuk Fakültesine devam eden şair, buradaki eğitimini yarım bırakarak İstanbul Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümüne geçmiştir.
Ahmet Muhip, çalışma hayatına erken yaşta başlamıştır. Ankara Lisesi yıllarında bir kitapçıda çalışmıştır. Hakimiyet-i Milliye'de gazetecilik yapmıştır. Çocuk Esirgeme Kurumu yayın müdürlüğü ve başkanlığı da yapan Dıranas, 1972 yılında emekli olmuştur.
Ahmet Muhip Dıranas'ın yaşam özeti incelendiğinde Ağrı, Kar, Serenat, Olvido ve Fahriye Abla gibi şiirleriyle tanındığı, bu şiirlerinin birçok antolojiye alındığı görülmektedir. Tiyatro ile de ilgilenen, tercüme ve uyarlamaları da bulunan Dıranas'ın kitapları İş Bankası Kültür Yayınları, Yapı Kredi Yayınları, Adam Yayınları, Elips Kitap ve Everest Yayınları gibi birçok yayınevi tarafından yayımlanmıştır.
Ahmet Muhip Dıranas’ın 7 tane eseri aşağıda listelenmiştir:
Ahmet Muhip Dıranas’ın ilk eseri 15 Eylül 1926'da Millî Mecmua'da yayımlanan "Bir Kadına"dır.
Ahmet Muhip Dıranas’ın 5’ten fazla eseri vardır.
Ahmet Muhip Dıranas'ın tüm şiirleri "Şiirler" adıyla kitaplaştırılmıştır. Şairin en ünlü şiirlerinden beşi aşağıda verilmiştir:
FAHRİYE ABLA
Hava keskin bir kömür kokusuyla dolar,
Kapanırdı daha gün batmadan kapılar.
Bu, afyon ruhu gibi baygın mahalleden,
Hayalimde tek çizgi bir sen kalmışsın, sen!
Hülyasındaki geniş aydınlığa gülen
Gözlerin, dişlerin ve ak pak gerdanınla
Ne güzel komşumuzdun sen, Fahriye abla!
Eviniz kutu gibi bir küçücük evdi,
Sarmaşıklarla balkonu örtük bir evdi;
Güneşin batmasına yakın saatlerde
Yıkanırdı gölgesi kuytu bir derede.
Yaz, kış yeşil bir saksı ıtır pencerede;
Bahçende akasyalar açardı baharla.
Ne şirin komşumuzdun sen, Fahriye abla!
...
OLVİDO
Hoyrattır bu akşamüstüler daima.
Gün saltanatıyla gitti mi bir defa
Yalnızlığımızla doldurup her yeri
Bir renk çığlığı içinde bahçemizden,
Bir el çıkarmaya başlar bohçamızdan
Lavanta çiçeği kokan kederleri;
Hoyrattır bu akşamüstüler daima.
Dalga dalga hücum edip pişmanlıklar
Unutuşun o tunç kapısını zorlar
Ve ruh, atılan oklarla delik deşik;
İşte, doğduğun eski evdesin birden
Yolunu gözlüyor lamba ve merdiven,
Susmuş ninnilerle gıcırdıyor beşik
Ve cümle yitikler, mağlûplar, mahzunlar...
Söylenmemiş aşkın güzelliğiyledir
Kağıtlarda yarım bırakılmış şiir;
İnsan, yağmur kokan bir sabaha karşı
Hatırlar bir gün bir camı açtığını,
Duran bir bulutu, bir kuş uçtuğunu,
Çöküp peynir ekmek yediği bir taşı...
Bütün bunlar aşkın güzelliğiyledir.
...
KAR
Kardır yağan üstümüze geceden,
Yağmurlu, karanlık bir düşünceden,
Ormanın uğultusuyla birlikte
Ve dörtnala dümdüz bir mavilikte
Kar yağıyor üstümüze, inceden.
Sesin nerde kaldı, her günkü sesin,
Unutulmuş güzel şarkılar için
Bu kar gecesinde uzaktan, yoldan,
Rüzgâr gibi tâ eski Anadolu'dan
Sesin nerde kaldı? Kar içindesin!
Ne sabahtır bu mavilik, ne akşam!
Uyandırmayın beni, uyanamam.
Kaybolmuş sevdiklerimiz aşkına,
Allah aşkına, gök, deniz aşkına
Yağsın kar üstümüze buram buram...
Buğulandıkça yüzü her aynanın
Beyaz dokusunda bu saf rüyanın
Göğe uzanır - tek, tenha - bir kamış
Sırf unutmak için, unutmak ey kış!
Büyük yalnızlığını dünyanın.
SERENAD
Yeşil pencerenden bir gül at bana,
Işıklarla dolsun kalbimin içi.
Geldim işte mevsim gibi kapına
Gözlerimde bulut, saçlarımda çiğ.
Açılan bir gülsün sen yaprak yaprak
Ben aşkımla bahar getirdim sana;
Tozlu yollarından geçtiğim uzak
İklimden şarkılar getirdim sana.
Şeffaf damlalarla titreyen, ağır
Koncanın altında bükülmüş her sak.
Seninçin dallardan süzülen ıtır,
Seninçin karanfil, yasemin zambak...
Bir kuş sesi gelir dudaklarından;
Gözlerin, gönlümde açan nergisler.
Düşen öpüşlerdir dudaklarından
Mor akasyalarda ürperen seher.
Pencerenden bir gül attığın zaman
Işıkla dolacak kalbimin içi.
Geçiyorum mevsim gibi kapından
Gözlerimde bulut, saçlarımda çiğ.
AĞRI
Vardım eteğine, secdeye kapandım;
Koşup bir koluna sımsıkı abandım.
Karlı başın yüce dedikleyin yüce,
Sükûn içindeki heybetin gönlümce.
Devce yapında ilk rahatlığı duydum.
Şifası mı ne ki ruha bu ilk yudum
Hayâl arkasında boş çırpınışların
Sen uygun bir vakti gelince rüzgârın
Sonsuzluğa doğru kalkacak sihirli
Bir gemisin göklerde demirli
Ve ben rıhtımında bekleyen tek yolcu...
Düşüncemizin en haksız, en korkuncu;
Açan o ağulu çiçek delilikte,
Giren sır mezara cesetle birlikte,
Şüphe; o bin çeşit çilenin yemişi,
Yılan ağzındaki elma... Ey, ateşi
En derin yerinde gizli gizli yanan!
Seyrediyor ruhum kar balkonlarından
İnsanın göresi olmaz manzarayı
Ve aklın o uçsuz bucaksız sarayı
Yıkılıyor... Duygu bir kartal hızıyla
Fırlıyor engine sevinç avazıyla
Bulutlar ne güzel bulutlardır onlar,
Hep öyle başımın üstünde dursunlar
Menekşe rengi, kan rengi, toprak rengi...
Asılı kalsın hep bu yağmur hevengi.
Dünyayı saran bu gece ne gecedir,
Yıldızlardan yağan ışık ne incedir!
Yansın o yıldızlar, bitinceye kadar
En derin uykular, en tatlı uykular.
...
Ahmet Muhip Dıranas, 100’den fazla şiir yazmıştır.
Ahmet Muhip Dıranas’ın en ünlü şiiri “Fahriye Abla”dır.
Ahmet Muhip Dıranas'ın ilk şiiri 15 Eylül 1926'da Millî Mecmua'da yayımlanan "Bir Kadına"dır.
Ahmet Muhip Dıranas, ilk şiir bilgisini hocası Ahmet Hamdi Tanpınar’dan almıştır. Döneminin felsefe ve sanat akımlarına hâkimdir. Romantizm, sembolizm ve empresyonizmden etkilenmiştir. Simgelerle dolu, zengin içerikli, özgün şiirler yazmıştır. Şiirde Arapça, Farsça sözcük ve tamlamalar kullanmaktan kaçınan Dıranas, kendi şiir dilini oluşturmuştur. Ölçü ve uyağa çok önem vermiş, hece ölçüsünde yenilik yapmıştır. Sade ve güçlü bir anlatımı vardır.
Ahmet Muhip Dıranas'ın şiirlerinde öne çıkan temalar şunlardır: tabiat sevgisi, aşk, zaman, yaşlılık, ölüm, erotizm, kadın, hüzün ve karamsarlık, yalnızlık, geçmişe özlem, umut, yaşama sevinci, Tanrı, insan sevgisi ve dostluk, bilinmezlik, sokak, unutuş, kaçış, pişmanlık, düşler, çocuk, yurt ve kahramanlık.
Ahmet Muhip, şiir hakkındaki görüşlerini şu sözlerle ifade etmiştir: "... Ben biçimi hiçbir zaman kendi sanat kadromun dışında bırakmadım. Bununla beraber biçim ve özü birbirinden ayırmak mümkün değildir. Biçim bir disiplindir. Kelimeler bazen sel gibi akar. Bunun önüne barajı çeken şey sanatta bilhassa söz sanatında biçim olmak gerekir. Aslında şiirin malzemesi kelimelerdir... Çok kelime üretmek, şiirde daima bizi yanlış şeylere götürür. Kelimeden ekonomi şiirin esas gizlerinden biridir. Ama öz. Özsüz kelimeler hiçbir işe yaramaz..."
Ahmet Muhip Dıranas, şiirlerini tek bir türe bağlı kalarak yazmamıştır.
Ahmet Muhip Dıranas, "saf şiir" anlayışına mensup şairlerdendir. Türk edebiyatında saf şiire ya da diğer adıyla öz şiire eğilim Ahmet Haşim'in "Şiir Hakkında Bazı Mülahazalar" isimli makalesiyle başlamıştır. Saf şiir anlayışıyla şiir yazan şairler, “Fransız şair Paul Valery’nin, şiirde dili her şeyin üstünde tutan görüşünden ve divan şiirinin biçimci yapısından etkilenmişlerdir.” Sanatın bir form sorunu olduğuna inanmış, şiiri soylu bir sanat olarak kabul etmiş, iyi ve güzel şiir yazmayı önemsemişlerdir. Saf şiir anlayışıyla şiir yazan şairler aşağıda listelenmiştir:
Ahmet Muhip Dıranas, şiirlerinde hece ölçüsünü kullanmıştır.
Ahmet Muhip Dıranas, kafiyeye bağlı bir şairdir ve şiirlerinde yarım, tam, zengin, tunç ve cinaslı kafiye olmak üzere bütün kafiye çeşitlerini kullanmıştır. En çok kullandığı kafiye çeşidi ise tam kafiyedir.
Ahmet Muhip Dıranas’ın şiir kitapları İş Bankası Kültür Yayınları, Yapı Kredi Yayınları, Elips Kitap ve Everest Yayınlarıgibi birçok yayınevi tarafından yayımlanmıştır. Şairin şiirlerinin yayımlandığı dergiler ise aşağıda listelenmiştir:
Ahmet Muhip Dıranas’ın tiyatro eserlerinden 2 tanesi aşağıda listelenmiştir:
Ahmet Muhip Dıranas’ın “Çıkmaz” ve “Gölgeler” isimli oyunları 1977 yılında “Oyunlar” adıyla İş Bankası Kültür Yayınları tarafından yayımlanmıştır.
Ahmet Muhip Dıranas’ın 4 tane eseri aşağıda listelenmiştir:
Ahmet Muhip Dıranas’ın çevirilerinden 7 tanesi aşağıda listelenmiştir.
Ahmet Muhip Dıranas Cumhuriyet Dönemi şairidir.
Ahmet Muhip Dıranas “sanat sanat içindir” anlayışına sahiptir.
Ahmet Muhip Dıranas sembolizmden etkilenmiştir. Romantizm ve empresyonizmden beslenen şiirleri de vardır.
Ahmet Muhip Dıranas’ın etkilendiği kişilerin bazıları aşağıda listelenmiştir:
Ahmet Muhip Dıranas, şiirleri ile hem kendi kuşağını hem de günümüze kadar uzanan süreçte şiir yazmış, yazmaya devam eden birçok şairi etkilemiştir.
Ahmet Muhip Dıranas, döneminin şairlerinden ayrılarak kendine özgü şiirini oluşturması, eserleriyle hem kendi kuşağını hem de kendinden sonraki kuşakları etkilemesiyle edebiyatımızda önemli bir yere sahip olmuştur.
Ahmet Muhip Dıranas’ın eserleri İş Bankası Kültür Yayınları, Yapı Kredi Yayınları, Adam Yayınları, Elips Kitap ve Everest Yayınları gibi birçok yayınevi tarafından yayımlanmıştır. Ahmet Muhip’in eserlerinin yayımlandığı gazete ve dergiler ise aşağıda listelenmiştir:
Ahmet Muhip Dıranas, birkaç kez Demokrat Parti’den Sinop milletvekili adayı olmuştur. Fakat seçimleri kazanamamıştır.
Ahmet Muhip Dıranas, yaşamı boyunca birçok farklı işte çalışmıştır. Ankara Lisesi yıllarında bir kitapçıda çalışmıştır. Liseyi bitirdikten sonra 1930-1935 yıllarında Hakimiyet-i Milliye'de gazetecilik yapmıştır. 1935 yılında Güzel Sanatlar Akademisine kütüphane müdürü olarak atanmıştır. 1937-1938 yıllarında ise Dolmabahçe Resim ve Heykel Müzesinde müdür yardımcılığı yapmıştır.
Ahmet Muhip, 1938 yılında İstanbul’daki eğitimini bırakmış ve Ankara’ya yerleşmiştir. Ankara’da Halkevleri Kültür ve Sanat Yayınları'nı yönetmiştir. Çocuk Esirgeme Kurumu yayın müdürlüğü yapmış, 1957 yılında kurumun başkanlığına getirilmiştir. 1964'te Türkiye İş Bankası yönetim kurulu üyeliğine getirilen Dıranas, 1972 yılında emekli olmuştur.
Ahmet Muhip Dıranas hakkında çekilmiş belgeseller ve televizyon programları aşağıda listelenmiştir:
Ahmet Muhip Dıranas, "Gölgeler" isimli oyunuyla 1947 yılında CHP Piyes Yarışmasında ikincilik ödülü almıştır.
Ahmet Muhip Dıranas’ın eserlerinden alınan 20 alıntı aşağıda listelenmiştir:
Ahmet Muhip Dıranas baba tarafından Sinoplu, anne tarafından İstanbulludur.
Ahmet Muhip Dıranas'ın babası Galip Efendi'dir. Galip Efendi, Sinop’tan İstanbul’a göç etmiştir. Seniha Hanımla evlenmiştir. Balkan Savaşları, Çanakkale Savaşı ve Milli Mücadele’ye katılmıştır. 1946 yılında vefat etmiştir.
Ahmet Muhip Dıranas, 1908 yılında İstanbul'da doğmuştur. Çocukluğu savaş yıllarına denk gelmiştir. Babası Balkan Savaşları ve Çanakkale Savaşı'na katıldığı dönemde annesi ve kız kardeşi Fehime ile birlikte İstanbul’da yaşamıştır. Dokuz yaşına geldiğinde ise ailesiyle birlikte Sinop’ta yaşamaya başlayan Ahmet Muhip’in çocukluk yılları yoksulluk ve sıkıntı içinde geçmiştir.
Ahmet Muhip Dıranas, ilkokulu Sinop’ta, ortaokul ve lise öğrenimini Ankara Erkek Lisesi'nde tamamlamıştır. Dıranas’ın edebiyata olan ilgisi ilkokul döneminde kendini göstermeye başlamıştır. Ankara yıllarında Fuat Bayramoğlu ve Samet Ağaoğlu ile okul arkadaşıdır. Dıranas, ortaokuldayken Faruk Nafiz Çamlıbel, lisedeyken Ahmet Hamdi Tanpınar'ın öğrencisi olmuştur.
Ahmet Muhip lisenin ardından Ankara Hukuk Fakültesine devam etmiştir. Fakat buradaki eğitimini yarım bırakmış, İstanbul Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümüne yazılmıştır.
Ahmet Muhip Dıranas, şiir dışında farklı türlerde eserleri de olan; fakat en çok şair yönüyle ön plana çıkan bir edebiyatçıdır. Velut bir şair değildir fakat eserleri ile şairleri ve okurları etkilemeyi başarmıştır. Güçlü, sade ve samimi bir üslubu vardır. Müzik ve resme karşı olan ilgisini eserlerine de yansıtmıştır.
Ahmet Muhip Dıranas, 1940 yılında Münire Hanım ile evlenmiştir.
Ahmet Muhip Dıranas’ın çocuğu yoktur.
Ahmet Muhip Dıranas, 1980 yılında Ankara'da vefat ettiğinde 71 yaşındadır.
Ahmet Muhip Dıranas, vasiyeti üzerine Sinop'ta bulunan Çukurbağ Şehir Mezarlığı'na defnedilmiştir.
Ahmet Muhip Dıranas hakkında bilgi içeren 5 kitap aşağıda listelenmiştir:
