5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu

Kamu mali yönetim sistemimiz ve mali mevzuatımız, Tanzimat dönemini izleyen yıllarda Kıta Avrupasından esinlenerek oluşturulmuş, Cumhuriyetin ilk yıllarında yeni devlet sistemimize uyarlanarak iyi işleyen, entegre bir mali yönetim sistemi kurulmuştur. Bu sistemin en önemli öğesi kuşkusuz 1927 yılında yürürlüğe konulan 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunudur. Gerek yapısı ve düzenleniş şekli, gerekse bütçe ilkeleri ve mali doktrine uygunluğu yönünden bu Kanun mükemmel denebilecek bir nitelikte olup, uzun yıllar çok az bir değişiklikle kamu mali sistemimizin temel yasası olma özelliğini sürdürmüştür. Ancak 1927 yılından bu yana kamu mali yönetiminde, kamu idarelerinin sayı, nitelik ve teşkilatlanmalarına bağlı olarak önemli değişiklikler meydana gelmiş, diğer yandan dünyada kamu mali yönetimi ve kontrol sistemi konusunda önemli bazı gelişmeler yaşanmıştır.

1050 sayılı Kanunda, kalkınma planları ile bütçeler arasında sıkı bir bağ kurulamaması, bazı mali işlemlerin bütçelerde yer almaması, bütçe uygulamalarının mali yılla sınırlı olması ve çok yıllı bütçeleme sisteminin olmaması sistemin başlıca eksiklikleri olarak ön plana çıkmıştır. Ayrıca 1050 sayılı Kanunun öngördüğü bütçe sınıflandırması ve muhasebe sistemi, kamu gelir ve giderleri konusunda, hem mali yönetime hem de kamuoyuna istenilen bilgilerin ayrıntılı olarak sunulmasına teknik olarak imkan vermemektedir.

2003 yılında kamu mali yönetim sisteminin değiştirilerek, uluslararası standartlara ve Avrupa Birliği normlarına uygun ve yukarıda zikredilen eksiklikleri de ortadan kaldıran yeni bir kamu mali yönetim ve kontrol sisteminin oluşturulması amacıyla yeni bir kanun yürürlüğe konulmuştur. Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından 24.12.2003 tarihinde kabul edilen 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile bütçe kapsamının genişletilmesi suretiyle bütçe hakkının en iyi şekilde kullanılması, bütçe hazırlama ve uygulama sürecinde etkinliğin arttırılması, mali yönetimde şeffaflığın sağlanması, sağlıklı bir hesap verme mekanizması ile harcama sürecinde yetki sorumluluk dengesinin yeniden kurulması, etkin bir iç kontrol sisteminin oluşturulması ve bu suretle çağdaş gelişmelere uygun yeni bir kamu mali yönetim sisteminin oluşturulması amaçlanmıştır.

Bu kitap 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile ilgilenenlere ve kamu mali yönetim ve kontrol sürecinde doğrudan veya dolaylı olarak görev alanlara yardımcı olmak, ayrıca Kanun maddeleri ile ilgili ikincil mevzuat düzenlemelerinin bir arada görülmelerini sağlamak amacıyla hazırlanmıştır. Kitabın hazırlanmasında önce Kanunun genel gerekçesine ve Kanun metnine yer verilmiş, daha sonra her madde tek tek madde gerekçeleriyle birlikte ele alınmış ve açıklanmıştır. Ayrıca madde açıklamalarının devamında her madde ile ilgili ikincil mevzuat düzenlemelerine yer verilmiştir. Ülkemizde mali mevzuat konusunda yaşanan en önemli sorun kuşkusuz mali mevzuatın çok sık değişmesidir. Birçok kişi mali mevzuat konusunda yaşanan hızlı değişimi takip edememekten şikayet etmektedir. 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ve bu Kanun ile ilgili ikincil mevzuat düzenlemelerinde de yürürlüğe girdiği tarihten sonra özellikle 2008 yılı içinde ve 2009 yılı başında birçok değişiklik meydana gelmiştir.