Seyyid Kutub’un İman Du¨şu¨ncesi

İman ile amel arasındaki ilişki kelâm ilminin önemli konularından birini teşkil etmektedir. İslâm tarihinin hicrî II. yu¨zyılına kadar uzanan bu problem, amelin imandan bir cu¨z olup olmadığı yönu¨nde ortaya çıkmıştır. Tarihsel olarak bu kadar eski bir dönemde ortaya çıkmakla birlikte bu konu, İslâm tarihinin hemen her döneminde tartışılarak gu¨nu¨mu¨ze kadar gelmiştir. Bu tartışmaların kahir ekseriyetini “Amel imanın bir parçasıdır dolayısıyla amel olmadan iman olmaz” ve “Amel ve iman farklı iki şey olup amelsiz de iman olur” şeklinde iki karşıt göru¨ş oluşturmuştur. İslâm âlimleri, iman edip salih amel işleyen bir kişinin imanının olduğu konusunda genel itibariyle ittifak içindedirler. Ancak iman edip, salih amellerden geri duranların imanları hakkında ihtilafa du¨şmu¨şlerdir. Zamanla her iki taraf da du¨şu¨ncelerini delillendirmeye çalışmış ve bu mesele daha sistematik bir hale gelerek önemini korumuştur. Geçtiğimiz son yu¨zyılın önemli İslâm âlimlerinden biri olan Seyyid Kutub, eserlerinde iman konusuyla ilgili detaylı açıklamalara yer vermiştir. Kutub, bu konudaki göru¨şlerini itikâdî tartışmalardan uzak durarak kendine özgu¨ yorumlarla ortaya koymaktadır. Onun imana dair göru¨şlerinde izlediği metot ise nakli merkeze alarak aklın sınırlılıkları çerçevesinde deliller getirme yönu¨ndedir. Bu çalışmada Mısır’ın son dönem âlimlerinden olan Seyyid Kutub’un iman ve amel hakkındaki göru¨şleri ve bu göru¨şleri neticesinde Mu¨slu¨manların görev ve sorumluluklarının ona göre neler olduğu, iman-amel ilişkisi çerçevesinde açıklanmaktadır. Çalışmanın birinci bölu¨mu¨nde Kutub’un din du¨şu¨ncesine imana dair göru¨şlerine zemin oluşturması sebebiyle yer verilmektedir. İkinci bölu¨mde Kutub’un iman ve amel kavramlarına yaklaşımı ele alınmaktadır. Üçu¨ncu¨ bölu¨mde ise onun du¨şu¨ncesinde iman ve amel arasındaki ilişkisinin nasıl tesis edildiği ve amelin önemi ortaya konulmaktadır. Kutub’un iman anlayışı, fikirlerinin merkezinde yer alması sebebiyle bu çalışma, onun du¨şu¨nce sistemini de belli ölçu¨de ortaya koymaktadır. Seyyid Kutub, imana dair du¨şu¨ncelerinde amele bu¨yu¨k önem vermektedir. Ona göre imana sahip olan kişide namaz, zekât gibi temel ibadetlerin yerine getirilmesi ile inkâr ve faiz gibi temel yasaklardan kaçınılması şeklindeki amelî hususların muhakkak bulunması gerekir. Bununla beraber onun iman-amel ilişkisine dair yaklaşımı, Hâricîler’in göru¨şu¨ gibi parça-bu¨tu¨n ilişkisi şeklinde değildir. Kutub’un bu konudaki yaklaşımı selef âlimlerinin göru¨şlerine yakınlık göstermektedir. Bundan dolayı Kutub, Hâricîler’in aksine bu¨yu¨k gu¨nah işleyen kimseleri tekfir etmemektedir. Allah’a ortak koşmak dışındaki bu¨tu¨n gu¨nahlar için tövbe kapısının açık olduğunu belirterek ameli terk eden imanlı kişiyi kâfir olarak görmemektedir.