"Daha önce öğretmen okulları ve yüksek öğretmen okulları üstüne de çalışmaları bulunan, akademik yaşamının çoğunu öğretmen yetiştiren eğitim fakültelerinde geçirmiş olan Prof. Dr. İsa Eşme, bu araştırmasıyla Köy Enstitüleri`nin bilimsel sağlayanını yapıyor. Türkiye`nin çağdaşlaşma atılımlarına bütünlük içinde bakarak, Osmanlı döneminin yenilikçi çabalarına ve Cumhuriyetin devrimci atılımlarına bilimin ışıldağını yetkinlikle tutarak, bunlar arasında yıldız gibi parlayan Köy Enstitüleri`ni çeşitli yönleriyle ayna gibi gösteriyor okula. Sade, akıcı bir dille ve serinkanlı tutarlı bir tutumla anlatıyor."
Pakize Türkoğlu
"Köy Enstitüsü kökenli Prof. Dr. İsa Eşme nice öğretim, deneyim aşamalarından sonra ülkemizin seçkin eğitimbilimlerinden biri olmuştur. Yıllarını vererek yazdığı Yarım Kalan Aydınlanma Atılımı Köy Enstitüleri adlı kitabında, köylere öğretmen yetiştirme amacıyla kurulan Köy Enstitüleri`nin kuruluş, kapatılış dönemlerini eleştirel bir gözle yansıtarak görevini yerine getirmiştir. Eşme, kitabında, Köy Enstitüleri ile başlayan `aydınlatma atılımı`nı tamamlama yolunda umut yaratan her gelişmeyi değerlendiriyor. Günümüz koşullarında, devletten bir şey beklemeden, 2003 yılında, Eğitim Fakültesi Dekanı olarak görev yaptığı üniversitesinde düzenlenen bir projede alınan kararların uygulanabileceği kanısı uyandıran kurumlaşma denemelerinden örnekler veriyor. Eşme`nin bu konuda `yarım kalan aydınlanma atılımı`nın tamamlanmasında umduğunu belediyelerce oluşturulacak `Kent Enstitüleri`ne bağladığını görüyoruz. Kitabın, bu görüşü benimseyenlere iyi bir yol gösterici olacağını düşünüyorum."
